Przetoki natywne charakteryzują się lepszą drożnością oraz rzadziej ulegają zakażeniu niż dostęp naczyniowy wytwarzany z użyciem protez.

Wstęp

Wytworzenie przetoki jest jednym ze sposobów zapewnienia dostępu naczyniowego do hemodializy u chorych ze schyłkową niewydolnością nerek. Dostęp naczyniowy do hemodializy obejmuje przetoki tętniczo-żylne wytwarzane z naczyń własnych chorego, tzw. przetoki natywne, przetoki tętniczo-żylne z protez naczyniowych oraz implantację stałych lub czasowych cewników do hemodializy. W niniejszym artykule omówimy natywne przetoki tętniczo-żylne, opiszemy ich zalety i wady, drożność pierwotną i wtórną oraz możliwe powikłania.

Rekomendacje towarzystw naukowych

W najnowszych „Rekomendacjach Grupy Roboczej Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego dotyczących kryteriów jakości leczenia dializami pacjentów z powodu schyłkowej niewydolności nerek” z 2015 roku podano, że w 2010 roku dializowano w Polsce łącznie 21 043 chorych z przewlekłą niewydolnością nerek. Pod koniec 2010 roku dializowano w Polsce 450 chorych na milion, w tym 422 na milion za pomocą powtarzanych hemodializ. Liczba chorych wymagających hemodializy według corocznych raportów konsultantów wojewódzkich zwiększa się z roku na rok, co oznacza stały wzrost liczby wykonywanych dostępów naczyniowych do hemodializy.¹

Autorzy amerykańskich wytycznych National Kidney Foundation Kidney Disease Outcomes Quality Initiative i AV Fistula First Breakthrough Coalition, National Vascular Access Improvement Initiative (NKF/KDOQI) oraz nawiązujących do nich wytycznych towarzystw europejskich: Vascular Access Society (VAS) i European Renal Association – European Dialysis and Transplant Association (ERA-EDTA), rekomendują wytwarzanie dostępu naczyniowego do hemodializy z naczyń własnych chorego. Zalecenia te związane są z optymalizacją długoterminowej drożności dostępu naczyniowego i zmniejszeniem częstości powikłań.²

Zaleca się wytwarzanie natywnego dostępu naczyniowego jak najbardziej obwodowo: najpierw w okolicy nadgarstka, następnie wykorzystując naczynia przedramienia i w ostatniej kolejności naczynia okolicy dołu łokciowego. Dzięki temu możliwe jest wykonywanie kolejnych dostępów naczyniowych w kierunku proksymalnym w przypadku niewydolności lub zakrzepicy uprzednio wykonanego dostępu. Dopiero po wyczerpaniu możliwości wytworzenia dostępu z naczyń własnych chorego należy rozważyć dostęp do hemodializy z użyciem protez naczyniowych w różnych konfiguracjach anatomicznych. Należy unikać implantacji cewników stałych do hemodializy, a cewniki czasowe powinny być stosowane tylko u chorych bez dostępu naczyniowego wymagających pilnej hemodializy i usuwane w jak najkrótszym czasie. Dlatego ogromną wagę należy przykładać do planowania z dużym wyprzedzeniem dostępu naczyniowego u chorych ze schyłkową niewydolnością nerek i kwalifikowanych do hemodializy. Kluczową rolę odgrywa tu bliska współpraca pomiędzy nefrologiem a chirurgiem naczyniowym.²