Chirurgia naczyń

Owrzodzenie żylne goleni

dr n. med. Andrzej Wojtak

dr hab. n. med. Piotr Terlecki

dr n. med. Marek Iłżecki

lek. Wojciech Rogala

dr n. med. Marcin Feldo

dr hab. n. med. Tomasz Zubilewicz

Katedra i Klinika Chirurgii Naczyń i Angiologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 w Lublinie

Adres do korespondencji: dr n. med. Andrzej Wojtak, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 w Lublinie, ul. Staszica 16, 20-001 Lublin. Tel. i faks: (81) 532 57 07. E-mail: aa.wojtak@gmail.com

Jest najpoważniejszym powikłaniem przewlekłej choroby żylnej. Dotyka ono około 1-2% populacji na świecie.

Wstęp

Owrzodzenie żylne goleni (CVU – chronic venous leg ulceration) to strukturalny ubytek skóry pełnej grubości wskutek zaburzeń krążenia żylnego, bez tendencji do samozagojenia. Stanowi ono 50-60% przypadków wszystkich owrzodzeń kończyn dolnych. Jest bezpośrednio związane z przewlekłą chorobą żylną – PChŻ (CVD – chronic venous disease), jego przyczyną może być także zespół pozakrzepowy oraz pierwotna choroba żylakowa. PChŻ jest funkcjonalnym i morfologicznym zaburzeniem układu żylnego o charakterze przewlekłym, występującym głównie w populacji osób dorosłych krajów rozwiniętych (do 60% badanych).1 Jej powszechne występowanie generuje duże koszty opieki zdrowotnej. Kluczowe jest leczenie przyczyny PChŻ, czyli przewlekłego nadciśnienia żylnego.

Epidemiologia

Częstość występowania PChŻ jest związana z takimi czynnikami ryzyka, jak wiek, waga, płeć i liczba ciąż. Najbardziej powszechne są teleangiektazje, wenulektazje (u 80% populacji) i żylaki (u 20-64% populacji). Zagojone oraz czynne owrzodzenia, czyli najbardziej zaawansowany stopień PChŻ, dotyczą 1,5% populacji.2 Częstość występowania PChŻ w klasie C6 klasyfikacji CEAP wynosi 0,1-0,5%. Istotnym zjawiskiem jest tempo narastania PChŻ – w badaniu Vein Bonn Study przeprowadzonym w Niemczech odsetek progresji od klasy C2 do objawów PChŻ wynosił 4% rocznie w czasie oczekiwania na planowane leczenie operacyjne żylaków kończyn dolnych.3

Najważniejszym czynnikiem ryzyka rozwoju PChŻ jest podeszły wiek. Potwierdzają to badania, w których iloraz szans (OR – odds ratio) występowania PChŻ wynosi 23,3 w grupie wiekowej 70-79 lat. Częstość występowania najbardziej zaawansowanej PChŻ w klasie C4-C6 waha się pomiędzy 3,6 a 12% z przewagą dorosłych kobiet.

Ważnym czynnikiem ryzyka PChŻ jest otyłość. W badaniu Vein Bonn Study wskaźnik masy ciała (BMI – body mass index) o wartości >30 powoduje, że iloraz szans występowania PChŻ wynosi w grupie kobiet 3,1, a w grupie mężczyzn 6,5.3

Fizjologia układu żylnego

Układ żylny kończyn dolnych ma 3 istotne składowe: żyły głębokie, żyły powierzchowne i żyły przeszywające. Główną funkcją krążenia żylnego jest powrót krwi żylnej, czyli jej transport do serca charakteryzujący się małą prędkością, niskim ciśnieniem i oporem przepływu oraz dużą objętością. Oprócz tego krążenie żylne uczestniczy w procesie termoregulacji.

Istotą funkcjonowania tego krążenia jest wzajemna zależność pomiędzy obwodową pompą mięśniową łydki i stopy, sercem, wydolnością zastawek żylnych obwodowych naczyń oraz gradientem ciśnień. Układ żylny zawierający około 60% spoczynkowej objętości k...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Patofizjologia

Patologiczny powrót żylny i/lub niedrożność naczyń żylnych, niewydolność pompy mięśniowej łydki wskutek ograniczonej mobilności stawu skokowo-goleniowego, odpowiadają za niepełne opróżnianie się [...]

Obraz kliniczny

Owrzodzenia żylne kończyn dolnych najczęściej są zlokalizowane w dystalnych częściach goleni po stronie przyśrodkowej. Zmiany te mogą być różnej wielkości, pojedyncze lub [...]

Diagnostyka różnicowa i klasyfikacje PChŻ

Owrzodzenie żylne goleni należy różnicować z owrzodzeniami o podłożu niedokrwiennym, w przebiegu chorób skóry, przewlekłej choroby nerek, cukrzycy, chorób infekcyjnych, chorób zapalnych naczyń, chorób [...]

Diagnostyka

Badania diagnostyczne oraz kliniczne powinny być poprzedzone szczegółowo zebranym wywiadem w kierunku bieżących objawów PChŻ, „przeszłości żylnej” pacjenta, chorób towarzyszących, przebytych urazów [...]

Leczenie owrzodzeń żylnych

W leczeniu owrzodzeń żylnych równie ważne jest postępowanie zachowawcze i operacyjne, obejmujące redukcję nadciśnienia żylnego oraz przywracające drożność krążenia żylnego.

Podsumowanie

Nawrotowy charakter PChŻ oraz bardzo czasochłonne i kosztowne terapie znacznie pogarszające jakość życia determinują konieczność szczegółowego badania przyczyn owrzodzenia żylnego goleni, rozwój [...]

Do góry