Ostry dyżur
Ostre kamicze zapalenie pęcherzyka żółciowego w praktyce lekarza SOR-u
prof. dr hab. n. med. Dariusz Janczak
lek. Mateusz Szponder
dr n. med. Tadeusz Dorobisz
lek. Michał Leśniak
lek. Maciej Antkiewicz
- Najważniejsze aspekty dotyczące postępowania lekarza pełniącego ostry dyżur chirurgiczny w przypadku podejrzenia u pacjenta ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego (OZPŻ) o podłożu kamiczym
- Rozpoznanie OZPŻ: typowe i mniej charakterystyczne objawy OZPŻ, nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych i ultrasonograficzny obraz jamy brzusznej przy podejrzeniu OZPŻ
- Przegląd sposobów leczenia OZPŻ w zależności od stopnia ciężkości (zaawansowania) choroby
Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego (OZPŻ) jest jednym z częściej występujących schorzeń, z którymi ma do czynienia lekarz pełniący ostry dyżur chirurgiczny. OZPŻ jest w blisko 90% przypadków następstwem zamknięcia światła przewodu pęcherzykowego przez kamień żółciowy. Jest to najczęstsze powikłanie przewlekłej, nieleczonej kamicy żółciowej. Częstość występowania tej choroby wynosi w populacji >60 roku życia do 5%, przy ogólnej śmiertelności w przypadku zachorowania rzędu 1% (do około 5% w szczególnie ciężkich przypadkach) w okresie 30-dniowym. OZPŻ jest drugim co do częstości powodem wykonywania zabiegu cholecystektomii, bez względu na stosowaną metodę operacyjną (laparoskopową lub klasyczną)1,2. Sprawnie i rzetelnie przeprowadzony proces diagnostyczno-terapeutyczny wydaje się gwarantować uzyskanie dobrych wyników wczesnych i odległych, jednak jak w przypadku każdej choroby wymagającej interwencji chirurgicznej wiąże się on niezmiennie z niewielkim odsetkiem zagrażających pacjentowi powikłań, w tym ciężkich.
Autorzy niniejszej publikacji w sposób możliwie przystępny starają się przedstawić najważniejsze aspekty dotyczące postępowania lekarza w przypadku podejrzenia u pacjenta OZPŻ o podłożu kamiczym.
Objawy
U pacjenta z podejrzeniem OZPŻ może pojawić się wiele objawów, z których część wydaje się szczególnie przydatnym wskaźnikiem oceny stopnia zaawansowania choroby i swego rodzaju miernikiem pilności dalszego postępowania, zwłaszcza w ciężkich przypadkach. Do najczęściej występujących symptomów należą:
- ostry, napadowy ból brzucha, trwający >5 h (tzw. kolka żółciowa)
- podwyższenie temperatury ciała (stany podgorączkowe) do 38°C
- nudności/wymioty
- niechęć do spożywania pokarmów
- tkliwość powłok w prawym podżebrzu w badaniu palpacyjnym, czasem wyczuwalny bolesny opór w tej okolicy
- dodatnie objawy Chełmońskiego (ból przy wstrząsaniu okolicy łuku żebrowego prawego) i Murphy’ego (ból występujący podczas głębokiego wdechu pacjenta wywoływany przyłożeniem ręki badającego lekarza w okolicy prawego łuku żebrowego) – oba objawy przemawiają za obecnością zlokalizowanego stanu zapalnego.
