Temat numeru

Stan hiperglikemiczno-hipermolalny

dr n. med. Irmina Korzeniewska-Dyl

Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Adres do korespondencji:

dr n. med. Irmina Korzeniewska-Dyl

Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii

Uniwersytet Medyczny w Łodzi

ul. Żeromskiego 113

90-549 Łódź

e-mail: irmina.korzeniewska-dyl@umed.lodz.pl

  • Rozpoznawanie objawów wskazujących na stan hiperglikemiczno-hipermolalny
  • Jak powinna wyglądać diagnostyka w celu potwierdzenia/wykluczenia stanu hiperglikemiczno-hipermolalnego?
  • Terapia stanu hiperglikemiczno-hipermolalnego i najczęstsze błędy popełniane podczas leczenia

Wprowadzenie

Stan hiperglikemiczno-hipermolalny (SHH) należy do zagrażających życiu stanów hiperglikemicznych występujących w przebiegu cukrzycy. SHH może być ostrym powikłaniem cukrzycy typu 1 i 2, jednak zdecydowanie częściej zdarza się u chorych na cukrzycę typu 2: dorosłych lub w wieku podeszłym. Ponieważ cukrzyca typu 2 rozpoznawana jest obecnie u coraz młodszych osób, notuje się też przypadki SHH u młodych dorosłych, a nawet u dzieci1. W przypadku świeżo wykrytej cukrzycy typu 1 wystąpienie SHH to rzadkość, zwłaszcza gdy deficyt wody uzupełniany jest wysoko słodzonymi napojami2.

Ten rodzaj śpiączki cukrzycowej został po raz pierwszy opisany w 1886 r. przez doktora Juliusa Dreshfelda jako stan ciężkiej hiperglikemii z glukozurią u starszych, otyłych chorych, u których nie stwierdza się oddechu Kussmaula ani obecności ciał ketonowych w moczu, charakterystycznych dla cukrzycowej kwasicy ketonowej3. Śmiertelność w przebiegu SHH waha się od 5% do 16%1,4 i jest około 10 razy wyższa niż w przebiegu cukrzycowej kwasicy ketonowej, co wynika głównie z wyjściowej przyczyny hiperglikemii, ciężkości odwodnienia oraz zazwyczaj zaawansowanego wieku chorych i współistniejących innych przewlekłych chorób5-7. Wystąpienie SHH jest niekorzystnym czynnikiem prognostycznym: wiąże się ze zwiększeniem ryzyka zgonu nawet 4,5-krotnie w porównaniu z pacjentami z cukrzycą, którzy nie doświadczyli tego powikłania8,9. Po przebytym SHH rośnie również ryzyko udaru niedokrwiennego mózgu10.

Przyczyny i objawy stanu hiperglikemiczno-hipermolalnego

Podłożem rozwoju SHH jest względny niedobór insuliny w stosunku do zwiększonego zapotrzebowania oraz zwiększona produkcja hormonów działających przeciwstawnie do insuliny, takich jak glukagon, katecholaminy, kortyzol i hormon wzrostu. Te zaburzeni...

Najczęstsze przyczyny rozwoju SHH to:

  • infekcje, głównie zakażenia układu moczowego i zapalenia płuc
  • zdarzenia sercowo-naczyniowe (ostry zespół wieńcowy, udar) lub inne ostre choroby
  • nieprzestrzeganie zaleceń terapeutycznych
  • opóźnione rozpoznanie cukrzycy i przedłużający się czas bez leczenia
  • stosowanie innych leków (glikokortykosteroidy, β-adrenolityki, tiazydy), rozpoczęcie leczenia lekami przeciwpsychotycznymi (szczególnie olanzapiną i rysperydonem)3,11
  • spożycie dużej ilości alkoholu12
  • złośliwy zespół neuroleptyczny u chorego na cukrzycę13.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Przyczyny i objawy stanu hiperglikemiczno-hipermolalnego

Podłożem rozwoju SHH jest względny niedobór insuliny w stosunku do zwiększonego zapotrzebowania oraz zwiększona produkcja hormonów działających przeciwstawnie do insuliny, takich [...]

Rozpoznanie

W celu ustalenia rozpoznania należy oznaczyć: stężenie glukozy w osoczu krwi żylnej, jonogram (stężenie sodu, potasu, chlorków), pH krwi tętniczej lub [...]

Leczenie

Cele leczenia SHH obejmują: zwalczenie hiperglikemii i hiperosmolarności osocza, uzupełnienie deficytu wody, wyrównanie zaburzeń elektrolitowych oraz rozpoznanie i leczenie współwystępujących chorób. [...]

Powikłania leczenia stanu hiperglikemiczno-hipermolalnego

Najczęstszym powikłaniem leczenia jest hipoglikemia, będąca skutkiem zbyt rzadkich pomiarów glikemii w czasie insulinoterapii oraz niezastosowania wlewu z glukozy w przypadku [...]

Ocena skuteczności leczenia stanu hiperglikemiczno-hipermolalnego

Za ustąpienie SHH uznaje się moment, gdy efektywna osmolalność osocza wynosi

Do góry