Insulinooporność
Insulinooporność – trend obecnych czasów czy rzeczywisty problem? Dyskusja diagnosty i lekarza praktyka
dr n. med. Agata Mierzwicka1
dr n. med. Irena Duś-Ilnicka2
- Identyfikacja osób z insulinoopornością jest bardzo ważna, ponieważ insulinooporność i hiperinsulinemia są poważnymi czynnikami ryzyka wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych, poważniejszymi niż sama otyłość per se
- Dotychczasowa diagnostyka insulinooporności: charakterystyka klamry metabolicznej (rzadko stosowana w codziennej praktyce lekarskiej) i pośrednich wskaźników oceny insulinooporności (mają pewne ograniczenia)
- Poszukuje się alternatywnych sposobów oznaczania insulinooporności, m.in. nie wyklucza się śliny jako biomateriału mogącego służyć do szybkiej diagnostyki insulinooporności
Wprowadzenie
Przychodzi pacjent do lekarza… Lekarz podczas wywiadu zadaje pytanie: „A na co pan jeszcze choruje?” i w odpowiedzi słyszy często: „A jeszcze mam insulinooporność!”. Czy rzeczywiście insulinooporność jest plagą XXI wieku?
Insulinooporność (IR – insulin resistance) to objaw zaburzeń homeostazy węglowodanowej, stan obniżonej wrażliwości tkanek na działanie insuliny mimo prawidłowego lub podwyższonego stężenia tego hormonu w surowicy. IR nie jest chorobą, tylko stanem predysponującym do wystąpienia różnych chorób. Może mieć charakter pierwotny (o podłożu genetycznym) lub wtórny (nabyty), przebiegać w sposób utajony lub manifestować się przez różnorodne zaburzenia, takie jak: upośledzona tolerancja glukozy, cukrzyca typu 2 (DMT2 – diabetes mellitus type 2), hipercholesterolemia, hipertriglicerydemia, otyłość typu androidalnego, nadciśnienie tętnicze czy hiperurykemia1.
Insulina działa przez specyficzne receptory insulinowe (tzw. oporność receptorowa), które są obecne na większości komórek naszego ciała, a najwięcej znajduje się ich na powierzchni adipocytów, komórek mięśni poprzecznie prążkowanych i wątroby. Zmniejszenie liczby tych receptorów, będące wynikiem stanu hiperinsulinemii, powoduje obniżenie wrażliwości tkanek na insulinę i w efekcie IR. IR może być również skutkiem zwiększonego wydzielania w organizmie hormonów antagonistycznych do insuliny, takich jak glukagon, kortyzol, hormon wzrostu, hormony tarczycy czy androgeny (tzw. oporność przedreceptorowa), co występuje w różnych endokrynopatiach2,3.
IR upośledza zdolność mięśni do wychwytywania oraz gromadzenia glukozy i triglicerydów, co prowadzi do hiperglikemii i hipertriglicerydemii4, zaburzeń metabolicznych, a to z kolei nasila ten efekt i koło się zamyka. IR dotyczy głównie starszych dorosłych, jednak staje się coraz bardziej powszechna w każdym wieku. Duży odsetek stanowią osoby w średnim wieku z nadwagą i prowadzące siedzący tryb życia5.
