Cukrzyca typu 1
Współwystępowanie chorób autoimmunologicznych z cukrzycą typu 1
prof. dr hab. n. med. Ewa Otto-Buczkowska
- Podział na autoimmunologiczne zespoły poliendokrynne – omówienie najczęściej występujących połączeń chorób o podłożu autoimmunologicznym
- Autoimmunologiczne choroby tarczycy, celiakia i zapalenie błony śluzowej żołądka jako choroby najczęściej towarzyszące cukrzycy o podłożu autoimmunologicznym
- Badania przesiewowe w kierunku innych chorób o podłożu autoimmunologicznym u pacjentów z autoimmunologiczną postacią cukrzycy – jakie i kiedy?
Wprowadzenie
Badania nad współwystępowaniem różnych chorób o podłożu autoimmunologicznym mają długą historię1,2. W 1984 r. Betterle i wsp. opublikowali doniesienie o współwystępowaniu u pacjentów z cukrzycą typu 1 autoimmunologicznego zapalenia tarczycy (AITD – autoimmune thyroid disease), choroby Addisona (AD – Addison’s disease), a także autoprzeciwciał przeciwko innym narządom3. Także w piśmiennictwie polskim prezentowane były podobne obserwacje4-7.
Obserwacje epidemiologiczne dotyczące współwystępowania chorób autoimmunologicznych pozwoliły na wyodrębnienie kilku zespołów o charakterze poliendokrynopatii (APS – autoimmune polyendocrinopathy syndrome)8. APS typu 1 charakteryzuje się obecnością przewlekłej drożdżycy błon śluzowych, samoistnej niedoczynności przytarczyc oraz choroby Addisona. Niektórzy autorzy twierdzą, że w typie tym obecne mogą być także inne przeciwciała i że występować może również np. cukrzyca typu 1. Najczęściej typ ten występuje u dzieci. APS typu 2 charakteryzuje się obecnością choroby Addisona, AITD typu Gravesa lub Hashimoto i/lub cukrzycą typu 1. Na APS typu 3 składają się autoimmunologiczne choroby takie jak celiakia, łysienie plackowate, autoimmunologiczne zapalenia wątroby czy miastenia gravis i inne choroby autoimmunologiczne (z wyłączeniem choroby Addisona i niedoczynności przytarczyc), w tym również cukrzyca typu 1. APS typu 4 obejmuje inne, nieujęte wyżej zespoły, którym może towarzyszyć również cukrzyca.
Obserwacje dotyczące współwystępowania różnych chorób autoimmunologicznych sugerują tło genetyczne9,10. Obszerne omówienie wielu różnorodnych mechanizmów prowadzących do rozwoju chorób o podłożu autoimmunologicznym przedstawili ostatnio autorzy chińscy11.
U chorych z cukrzycą o podłożu autoimmunologicznym (klasyczna cukrzyca typu 1 oraz późno ujawniająca się cukrzyca typu 1 u dorosłych [LADA – latent autoimmune diabetes in adults]) występują przeciwciała skierowane przeciwko komórkom wysp trzustkowych Langerhansa. Oznacza to, że przyczyną niedoboru insuliny jest autoagresja własnych komórek układu odpornościowego, który postrzega niektóre własne komórki jako wrogie i zaczyna je niszczyć. Dochodzi do uczulenia limfocytów B antygenami wysp trzustki odpowiedzialnych za syntezę i wydzielanie insuliny.
