Przyrost masy ciała po włączeniu leczenia antyretrowirusowego – (po)waga problemu

Przyrost masy ciała po włączeniu leczenia antyretrowirusowego to zjawisko sięgające najwcześniejszych początków terapii przeciwko zakażeniu HIV. Klasycznym działaniem niepożądanym najstarszych leków antyretrowirusowych były tzw. lipoatrofia i lipodystrofia, czyli zaburzenia dystrybucji tkanki tłuszczowej polegające na jej miejscowym zaniku lub rozroście. Choć wprowadzenie na rynek nowoczesnych preparatów przeciwwirusowych spowodowało istotny spadek częstości występowania tego rodzaju powikłań, w ostatnich latach zaobserwowano, iż niektóre z współcześnie stosowanych leków ARV również mogą niekorzystnie wpływać na tkankę tłuszczową powodując wzrost masy ciała u osób zakażonych HIV. Problem ten dotyczy przede wszystkim inhibitorów integrazy (InSTI) i występuje zarówno u pacjentów rozpoczynających leczenie, jak i po przestawieniu na schemat z InSTI. Efekt widoczny jest szczególnie przy połączeniu dolutegrawiru z alafenamidem tenofowiru (TAF). Analiza 8 randomizowanych badań klinicznych obejmująca 5680 pacjentów rozpoczynających leczenie ARV wykazała, że u 17% spośród nich w ciągu pierwszych dwóch lat terapii dochodziło do zwiększenia masy ciała o ponad 10% wartości wyjściowej. Średni przyrost masy ciała wyniósł 2,0 kg. Wśród czynników wpływających niekorzystnie na wzrost masy ciała wymieniano rasę czarną, płeć żeńską i niską wyjściową liczbę limfocytów CD4. Stosowanie TAF może również prowadzić do wzrostu poziomu cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu LDL. Skala zjawiska jest bardzo poważna, dlatego tym bardziej obiecujące wydają się być wyniki najnowszych doniesień, według których u osób żyjących z HIV można bezpiecznie i skutecznie stosować leki wspomagające redukcję masy ciała, takie jak agoniści receptora GLP-1. 

1. Zalecenia PTN AIDS 2023. 

2. Paul E Sax, Kristine M Erlandson, Jordan E Lake, Grace A Mccomsey, Chloe Orkin, Stefan Esser, et al. Weight Gain Following Initiation of Antiretroviral Therapy: Risk Factors in Randomized Comparative Clinical Trials, Clinical Infectious Diseases, Volume 71, Issue 6, 15 September 2020, Pages 1379–1389, https://doi.org/10.1093/cid/ciz999.

3. Nguyen QP, Wooten D, Duren K, Moreno M, Promer K, Hien Tan M, Tang ME, Rajagopal AV, Hill L, Yin J, Toperoff W. 1982. GLP-1 Receptor Agonists Promote Weight Loss Among People with HIV. Open Forum Infect Dis. 2023 Nov 27;10(Suppl 2):ofad500.109. doi: 10.1093/ofid/ofad500.109. PMCID: PMC10679091.