Czy osoby żyjące z HIV mogą się szczepić?

Wbrew obiegowej opinii zakażenie HIV samo w sobie nie jest przeciwwskazaniem do podania szczepień ochronnych. Z uwagi na osłabienie układu odpornościowego osoby żyjące z HIV są wręcz zaliczane do grup ryzyka ciężkiego przebiegu infekcji i objęte szczególnym zaleceniem uodpornienia. Mimo to wyszczepialność przeciwko różnym chorobom zakaźnym w tej populacji nadal nie jest optymalna – według zachodnich analiz odsetek osób żyjących z HIV zaszczepionych przeciwko grypie wynosi około 30%, a przeciwko pneumokokom zaledwie 4,4%. W Polsce te statystyki mogą być jeszcze niższe.  

U pacjentów HIV(+) dopuszcza się stosowanie zarówno szczepień żywych, jak i inaktywowanych, a w kwalifikacji do szczepień należy jedynie pamiętać o pewnych ograniczeniach wynikających ze stanu upośledzenia układu odpornościowego. Podanie szczepień żywych jest przeciwwskazane u pacjentów, u których liczba limfocytów CD4 wynosi <200 kom/μl. Jeśli to możliwe, szczepienie szczepionkami inaktywowanymi również warto odroczyć do czasu osiągnięcia liczby limfocytów CD4 >200 kom/μl, jednak nie dotyczy to szczepienia przeciw pneumokokom oraz grypie, które są zalecane u każdego pacjenta z rozpoznanym zakażeniem HIV. Osoby żyjące z HIV mogą również swobodnie szczepić się przeciwko COVID-19 niezależnie od poziomu limfocytów CD4. Według zaleceń WHO w populacji tej warto także szczególnie rozważyć szczepienie przeciwko HAV, HBV i HPV. Z kolei preparaty, które są przeciwwskazane do stosowania u osób zakażonych HIV niezależnie od liczby limfocytów T CD4, to szczepienie BCG, donosowa szczepionka przeciw grypie, doustna szczepionka przeciw durowi, OPV i szczepionka przeciw cholerze. Zalecane odstępy pomiędzy szczepieniami wynoszą tyle, ile u osób HIV(–): odstęp między podaniem szczepionek żywych nie powinien być krótszy niż 4 tygodnie, natomiast odstęp między różnymi szczepionkami inaktywowanymi lub między szczepionką inaktywowaną a żywą jest dowolny.  

Warto jednocześnie pamiętać, iż choć poprawa funkcji układu immunologicznego zmniejsza ryzyko niepożądanych odczynów poszczepiennych i zwiększa skuteczność szczepień, nawet u osób z zadowalającą liczbą limfocytów T CD4 istnieje ryzyko braku lub ograniczonej skuteczności szczepień. U zakażonych HIV czas trwania ochrony może też być krótszy, dlatego jeśli to tylko możliwe, zaleca się kontrolę miana przeciwciał po szczepieniu. 

Wytyczne PTN AIDS 2022. 

Guidelines for the Prevention and Treatment of Opportunistic Infections in Adults and Adolescents with HIV. https://clinicalinfo.hiv.gov/en/guidelines/hiv-clinical-guidelines-adult-and-adolescent-opportunistic-infections/immunizations 

Larsen L, Nguyen MTT, Johansen IS. The coverage of influenza and pneumococcal vaccinations among people living with HIV in Denmark: A single-center cross-sectional survey. Hum Vaccin Immunother. 2021 Aug 3;17(8):2700-2705. doi: 10.1080/21645515.2021.1894895. Epub 2021 Mar 24. PMID: 33760692; PMCID: PMC8475619. 

Maloney P, Rung A, Broyles S, Couk J, Peters E, Straif-Bourgeois S. Assessing influenza vaccination coverage and predictors in persons living with HIV/AIDS in Louisiana, June 2002-June 2013. J Prev Med Hyg. 2022 Apr 26;63(1):E115-E124. doi: 10.15167/2421-4248/jpmh2022.63.1.2258. PMID: 35647374; PMCID: PMC9121668.