Profilaktyka zakażenia HIV (PrEP) – najnowsze opcje i możliwości

Profilaktyka przedekspozycyjna zakażenia HIV (PrEP) polega na stosowaniu leków antyretrowirusowych (ARV) u osób niezakażonych w celu zmniejszenia ryzyka zakażenia w sytuacji potencjalnej ekspozycji. Do niedawna podstawową kombinacją leków stosowanych w PrEP było połączenie tenofowiru z emtrycytabiną (FTC/TDF), przyjmowane regularnie raz dziennie (w schemacie ciągłym) lub w formie profilaktyki doraźnej (2 tabl. na 2-24 h przed stosunkiem, następnie 1 tabl. 24h po pierwszej dawce, a następnie 1 tabl. 48 h po pierwszej dawce – korzystając z tej formy PrEP nie należy przekracza dawki 7 tabletek tygodniowo). Skuteczność takiej profilaktyki jest jednak w znacznej mierze warunkowana ścisłą adherencją oraz dyscypliną, wymagającą np. odpowiedzialnego przewidywania momentu potencjalnej ekspozycji. Co więcej, jak pokazują badania, doustna profilaktyka przedekspozycyjna i konieczność codziennego przyjmowania leków ARV może być także dla pacjentów źródłem stresu – wykazano, iż odczuwa go blisko 1/3 ankietowanych. Nową opcją chemioprofilaktyki zakażenia HIV są leki długodziałające, spośród których w aktualnych rekomendacjach ujęty jest kabotegrawir, inhibitor transferu łańcucha integrazy (INSTI), stosowany w PrEP początkowo raz na miesiąc, a następnie raz na dwa miesiące w postaci iniekcji domięśniowych. 

Kabotegrawir stanowi bezpieczną i wygodną alternatywę dla leków doustnych stosowanych w PrEP, a w świetle niektórych doniesień jego skuteczność w zapobieganiu transmisji zakażenia HIV może być wręcz wyższa. W badaniach rejestracyjnych HPTN 083 i HPTN 084, w których wzięło udział odpowiednio ponad 4500 i 3200 pacjentów, odsetek nowych zakażeń wirusem HIV wyniósł 0,21-0,38% w grupie przyjmującej kabotegrawir i 1,22%-1,86% w grupie przyjmującej tenofowir z emtrycytabiną. W efekcie kabotegrawir o przedłużonym działaniu okazał się być o 69% i 89% skuteczniejszy niż FTC/TDF w zapobieganiu zakażeniom HIV w badanych populacjach. Tolerancja leczenia była dobra, a częstość występowania działań niepożądanych była zbliżona w obu ramionach badania. 

• Zalecenia PTN AIDS 2023.  

• ViiV Healthcare, Positive Perspectives 2, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7936969/ 

• Landovitz RJ, Donnell D, Clement ME, Hanscom B, Cottle L, Coelho L, et al. Cabotegravir for HIV Prevention in Cisgender Men and Transgender Women. N Engl J Med. 2021 Aug 12;385(7):595–608. 

• Delany-Moretlwe S, Hughes JP, Bock P, et al. Cabotegravir for the prevention of HIV-1 in women: results from HPTN 084, a phase 3, randomised clinical trial [published correction appears in Lancet. 2022 May 7;399(10337):1778]. Lancet. 2022;399(10337):1779-1789. doi:10.1016/S0140-6736(22)00538-4