Zakażenie HIV i małpia ospa

Małpia ospa to choroba wysypkowa wywołana przez wirusa mpox, wykazującego bliskie pokrewieństwo z wirusem ospy prawdziwej. Pierwsze przypadki małpiej ospy u ludzi opisano w 1970 roku w Demokratycznej Republice Kongo, i od tego czasu choroba ta występowała sporadycznie głównie wśród ludności zamieszkującej tereny Afryki Wschodniej, Zachodniej i Centralnej. Począwszy od maja 2022 w wielu różnych regionach świata, zwłaszcza w Europie i w obu Amerykach, zaczęto notować bardzo wyraźny wzrost zachorowań na małpią ospę, co skutkowało ogłoszeniem przez WHO pierwszej globalnej epidemii tej choroby. Do zdecydowanej większości zakażeń dochodziło drogą kontaktów homoseksualnych, a według raportu WHO niemal co piąty pacjent, który zachorował na małpią ospę, był zakażony HIV. Dane pochodzące z innych źródeł wskazują, iż odsetek osób HIV(+) wśród pacjentów chorujących na małpią ospę mógł być jeszcze wyższy i sięgać nawet 38-50%. Udowodniono także, iż podczas gdy pacjenci z prawidłową liczbą CD4 przechodzą infekcję w sposób zbliżony do osób niezakażonych HIV, ryzyko ciężkiego przebiegu u chorych z niską liczbą limfocytów CD4 jest znacznie wyższe. W analizie serii przypadków małpiej ospy u osób HIV(+) opublikowanej w 2023 roku w czasopiśmie „Lancet” u chorych z CD4 poniżej 100 kom/mm3 częściej obserwowano martwiczą postać choroby, zajęcie płuc, a także wtórne nadkażenia bakteryjne i posocznicę. W leczeniu małpiej ospy można stosować tekowirimat, który standardowo podaje się przez 14 dni, ale u pacjentów z niskimi wartościami CD4, w zależności od stanu klinicznego, może zaistnieć konieczność przedłużenia terapii (jednak nie dłużej niż 90 dni). Warto pamiętać, iż istnieją także możliwości profilaktyki małpiej ospy, oparte przede wszystkim na szczepieniach, spośród których rekomendowane są szczepionki wytwarzane z wysoce atenuowanego, niereplikującego się wirusa krowianki (MVA). Mają one dobry profil bezpieczeństwa, nawet u osób z obniżoną odpornością, w tym u pacjentów zakażonych HIV, i są podawane w dwóch dawkach w odstępie czterech tygodni. Co ważne, dopuszcza się stosowanie szczepionki przeciwko małpiej ospie także w ramach profilaktyki poekspozycyjnej.

1. Mitjà O, Alemany A, Marks M, et al. Mpox in people with advanced HIV infection: a global case series [published correction appears in Lancet. 2023 Apr 8;401(10383):1158]. Lancet. 2023;401(10380):939-949. doi:10.1016/S0140-6736(23)00273-8

2. Zalecenia PTN AIDS 2023. 

3. New WHO guidance on HIV viral suppression and scientific updates released at IAS 2023.

4. Portal Szczepienia.info. https://szczepienia.pzh.gov.