Jak zmieniła się epidemiologia HIV w Polsce po wybuchu wojny w Ukrainie

Jedną z wielu konsekwencji napływu ludności cywilnej z Ukrainy z powodu trwającej tam inwazji wojsk rosyjskich jest konieczność objęcia opieką polskiego systemu ochrony zdrowia osób przewlekle chorych, w tym także osób żyjących z HIV. Według danych ECDC w 2021 roku w Ukrainie żyło 244 900 osób z rozpoznanym zakażeniem HIV, co odpowiadało 0,6% całej populacji tego kraju. Ponieważ obecnie 4,2 mln osób pochodzenia ukraińskiego korzysta z mechanizmu tymczasowej ochrony w UE (dane z września 2023), może to oznaczać, że na terenie państw Unii Europejskiej przebywa co najmniej 25 000 dodatkowych pacjentów żyjących z HIV, a także bardzo wiele osób jeszcze niezdiagnozowanych. Można także zakładać, iż znaczna część z nich pozostaje w naszym kraju, co dość istotnie wpływa na epidemiologię zakażenia HIV w Polsce. W 2023 r. po raz kolejny odnotowana zostanie w naszym kraju rekordowa liczba zakażeń wywołanych wirusem HIV – w całym roku 2022 stwierdzono 2384 nowych zakażeń HIV, a tylko do połowy listopada 2023 takich rozpoznań odnotowano aż 2590. Szacuje się, że napływ uchodźców z Ukrainy może odpowiadać za ok. 15% obserwowanego wzrostu. Warto także wspomnieć, iż pacjenci zakażeni HIV pochodzenia ukraińskiego przebywający w Polsce charakteryzują się nieco inną demografią, czego dowodzą wyniki opublikowanego przez grupę polskich badaczy w 2023 roku badania analizującego kliniczne, immunologiczne i wirusologiczne dane niemal tysiąca pacjentów z Ukrainy zakażonych HIV. Spośród nich większość (70,05%) stanowiły kobiety, a dominującym źródłem zakażenia (70,3% przypadków) były kontakty heteroseksualne. U niemal jednej trzeciej pacjentów (28,9%) stwierdzono obecność przeciwciał anty-HCV, a u 2,9% obecność antygenu HBs, świadczącego o trwającym zakażeniu HBV. U 77,3% badanych zakażenie HIV rozpoznano w zaawansowanym stadium choroby, a co dziesiąty pacjent chorował w przeszłości na gruźlicę. 

 1.Parczewski M, Jabłonowska E, Wójcik-Cichy K, et al. Clinical Perspective on Human Immunodeficiency Virus Care of Ukrainian War Refugees in Poland. Clin Infect Dis. 2023;76(10):1708-1715. doi:10.1093/cid/ciad116 

2.Zalecenia PTN AIDS 2023. 

3.Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób. Kwestie operacyjne dotyczące zapewnienia w UE/EOG ciągłości opieki uchodźcom z Ukrainy zakażonym HIV. 5 lipca 2022 r. Sztokholm: ECDC; 2022.