Fizjoterapia

Jak zwiększyć aktywność fizyczną osoby niepełnosprawnej?

dr hab. n. med. prof. WŚ Romuald Lewicki1

dr n. kultury fizycznej Barbara Wybraniec-Lewicka2

1 Katedra Fizjoterapii Wszechnicy Świętokrzyskiej w Kielcach
2 Katedra Wychowania Fizycznego Wszechnicy Świętokrzyskiej w Kielcach

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. prof. WŚ Romuald Lewicki, ul. Zielonej Łąki 7, 05-502 Wólka Kozodawska; e-mail: basiaromek@gazeta.pl

Odpowiedź na tak zadane pytanie nie jest prosta, tak samo jak bardzo złożona jest problematyka niepełnosprawności. Od dawna wiadomo, że zdrowie jednostki i populacji zależy przede wszystkim od stylu życia, w tym zachowań prozdrowotnych, takich jak prawidłowe odżywianie, aktywność fizyczna i umiejętność radzenia sobie ze stresem.

Wprowadzenie

Lekarze specjaliści medycyny sportowej, kardiologii, ortopedii, rehabilitacji medycznej, onkologii, chorób wewnętrznych wiedzą, jak duże znaczenie w profilaktyce i leczeniu wielu chorób ma odpowiednio zaplanowana aktywność fizyczna. Dotyczy to wielu schorzeń, m.in. układu krążenia (które są najczęstszą przyczyną niepełnosprawności), chorób układu ruchu i metabolicznych (cukrzycy, otyłości itd.). W nowej Piramidzie Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej (2016 r.), opracowanej przez Instytut Żywności i Żywienia, zwrócono szczególną uwagę na ogromne znaczenie aktywności fizycznej w zachowaniu zdrowia, sytuując ją u jej podstawy. Aktywność ta spełnia różne cele w zależności od stanu zdrowia i stopnia sprawności (lub niepełnosprawności) człowieka.

Niepełnosprawność – podstawowe zagadnienia

Ujednolicenie definicji oraz pomiar niepełnosprawności w skali międzynarodowej nastręczają wiele problemów. Metodologie w różnych krajach powodują, że trudno oszacować liczbę osób z niepełnosprawnością na świecie. Dane pochodzące z różnych źródeł są rozbieżne. W większości regionów świata (ok. 62%) stosowane są krajowe definicje obowiązujące ustawowo. Pozostałe odnoszą się do klasyfikacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), a w najmniejszym stopniu Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (klasyfikacji ICF).

W 2001 r. WHO w celu ujednolicenia pojęcia niepełnosprawności zaproponowała 4 kryteria dotyczące: funkcji organizmu, struktury ciała, aktywności i uczestnictwa oraz środowiska życia. W ślad za tym powstała klasyfikacja ICF, w której połączono podejścia medyczne ze społecznymi w określaniu niepełnosprawności. Rehabilitacja jest traktowana przede wszystkim jako proces przywracania zdrowia. W mniejszym stopniu polega ona na niwelowaniu skutków chorób i uszkodzeń.

Sean M. Tweedy nieco zmodyfikował system ICF w celu utworzenia sportowych klas osób z niepełnosprawnościami (ON). Aktywność ruchowa stanowi w tej koncepcji centrum systemu, umożliwiając ON poprawę stanu zdrowia, zmniejszenie lub niwelowanie skutków dysfunkcji i uczestnictwo w życiu społecznym.

Definiowanie niepełnosprawności jest różne i zależy od celu, jakiemu ma służyć. W teorii rehabilitacji, której podstawą jest określenie możliwości oddziaływania na osobę z niepełnosprawnością w celu poprawy jakości jej życia, ważne jest poszukiwan...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Niepełnosprawność w Unii Europejskiej i Polsce

Według Komisji Europejskiej w Unii Europejskiej żyje ok. 80 mln osób z niepełnosprawnościami od stopnia lekkiego do znacznego. Ponad 30% osób >75 r.ż. [...]

Rehabilitacja i aktywność fizyczna osób z niepełnosprawnością

Z aktywnością fizyczną ON ściśle związana jest rehabilitacja. Zgodnie ze standardami powinna rozpocząć się wcześnie, być ciągła, kompleksowa, wspierana przez państwo w wymiarze [...]

Aktywność fizyczna ON w Polsce

Dane dotyczące aktywności fizycznej polskiego społeczeństwa są niepokojące, zarówno dotyczące osób sprawnych, jak i niepełnosprawnych. W 2012 r. tylko 25,8% ON uczestniczyło w zajęciach [...]

Sport powszechny (rekreacja ruchowa)

Podejmowanie aktywności rekreacyjnej wiąże się z dążeniem do osiągnięcia różnych celów. Ludzie ćwiczą ze względu na zdrowie, regenerację sił psychofizycznych, wypoczynek, integrację [...]

Wybrane przykłady rekreacyjnej aktywności fizycznej ON

Program „Zdrowi Sportowcy” jest realizowany przez stowarzyszenie Olimpiady Specjalne Polska. Celem działalności stowarzyszenia jest aktywizowanie – poprzez różne programy – osób [...]

Sport wyczynowy ON

Głównym celem zawodnika w sporcie wyczynowym jest osiągnięcie maksymalnego wyniku we współzawodnictwie sportowym. Nie mniej ważny jest cel rehabilitacyjny. Sport daje ON [...]

Rola i zadania medycyny w sporcie i rekreacji ON

W działaniach na rzecz aktywizowania ON wszystkie formy aktywności fizycznej, w tym reakcji ruchowej i sportu, odgrywają ważną rolę w rehabilitacji. Nietrudno jednak przekroczyć granicę [...]

Ogólne zasady prowadzenia badań lekarskich u ON uprawiających sport i rekreację

Nie ma przepisów o konieczności wykonania badań lekarskich. Niepełnosprawny powinien sam decydować, jaką formę aktywności fizycznej chce podjąć. Wskazana jest samokontrola, np. [...]

Sport wyczynowy

Badania sportowców uprawiających sport wyczynowy regulują rozporządzenia: Ministra Zdrowia z dnia 18 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu i sposobu realizowania opieki medycznej nad [...]

Klasyfikacja w sporcie wyczynowym ON

Osoby niepełnosprawne, które po dokładnych badaniach lekarskich, wielu badaniach dodatkowych i konsultacjach otrzymały orzeczenie o zdolności do uprawiania danej dyscypliny sportowej wyczynowo, podlegają [...]

Możliwości zwiększenia aktywności fizycznej ON

Jak wspomniano wcześniej, udział ON w aktywności fizycznej w Polsce jest niski. Obejmuje ok. 25% osób niepełnosprawnych.

Podsumowanie

Przytoczone przykłady form aktywności fizycznej ON stanowią niewielką część problematyki z tego zakresu. Aktywność fizyczna osób z różnymi niepełnosprawnościami jest odrębna dla każdej [...]
Do góry