Diagnostyka laboratoryjna

Diagnostyka laboratoryjna w cukrzycy

dr n. med. Marcin Wełnicki

III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii, II Wydział Lekarski Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

I Oddział Kliniczny Wewnętrzny, Międzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie

Adres do korespondencji: dr n. med. Marcin Wełnicki, I Oddział Kliniczny Wewnętrzny, Międzyleski Szpital Specjalistyczny, ul. Bursztynowa 2, 04-749 Warszawa. E-mail: marcin.welnicki@gmail.com

Cukrzyca to jedno z najpoważniejszych wyzwań zdrowotnych XXI wieku. Znajomość zasad diagnostyki tej choroby powinna być powszechna u wszystkich lekarzy, a zwłaszcza tych zajmujących się medycyną rodzinną i chorobami wewnętrznymi. Podobnie znajomość podstawowych badań wykonywanych w ramach kontroli skuteczności leczenia cukrzycy czy występowania jej podstawowych powikłań oraz umiejętność właściwej interpretacji wyników tych badań nie są przypisane tylko diabetologom. W artykule przedstawiono te zagadnienia, odwołując się do aktualnych wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD). Poruszono również kwestię kluczowych badań w sytuacjach stanu zagrożenia życia przebiegających z hiperglikemią.

Wprowadzenie

Cukrzyca jest jednym z najpoważniejszych zagrożeń epidemiologicznych XXI wieku. To pierwsza choroba, która została określona przez World Health Organization (WHO) jako „niezakaźna pandemia”. Walka z cukrzycą to przede wszystkim jej zapobieganie poprzez zmianę stylu życia. Jednocześnie jednak musimy odpowiednio wcześnie rozpoznawać chorobę i skutecznie ją leczyć. W tym celu konieczna jest między innymi znajomość badań laboratoryjnych, które należy wykonywać w ramach diagnostyki i kontroli cukrzycy, oraz zasad interpretacji ich wyników. Ważne jest również, aby umiejętnie planować diagnostykę laboratoryjną w przypadku pacjentów z już rozpoznaną cukrzycą. Wreszcie w stanach zagrożenia życia, przebiegających zarówno z hipoglikemią, jak i hiperglikemią, umiejętne korzystanie z badań laboratoryjnych stanowi kluczowy element leczenia.

Diagnostyka cukrzycy

Standardem, którym posługujemy się przy diagnostyce cukrzycy typu 2, jest test doustnego obciążenia 75 g glukozy (OGTT – oral glucose tolerance test). Badanie to wykonujemy jednak wówczas, gdy nie ma innych, przewidzianych w wytycznych przesłanek do rozpoznania cukrzycy. Dla przypomnienia, cukrzycę możemy rozpoznać, gdy:

  • stężenie glukozy w osoczu krwi żylnej wynosi ≥200 mg/dl (11,1 mmol/l) i współistnieją objawy typowe dla cukrzycy (poliuria, polidypsja, nieuzasadniona innymi przyczynami utrata masy ciała) lub mniej specyficzne (zakażenia układu moczowo-płciowego, senność lub/i męczliwość, trudno gojące się zmiany skórne)
  • na czczo w osoczu krwi żylnej dwukrotnie stwierdzono stężenie glukozy ≥126 mg/dl (7,0 mmol/l) u osoby bez objawów cukrzycy (lub przy ich występowaniu, ale przy przygodnym stężeniu glukozy <200 mg/dl)
  • u osoby bez objawów cukrzycy stwierdzono przygodne stężenie glukozy ≥200 mg/dl (11,1 mmol/l), a w kontrolnym oznaczeniu na czczo ≥126 mg/dl (7,0 mmol/l).1

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Różnicowanie typów cukrzycy

Według aktualnych wytycznych wyróżnia się 4 grupy zaburzeń gospodarki węglowodanowej (dysglikemii):

Monitorowanie efektów leczenia

W kontekście wyrównania gospodarki węglowodanowej w celu monitorowania pacjentów z cukrzycą wykorzystuje się w praktyce dwa narzędzia – oznaczenie stężenia hemoglobiny glikowanej (HbA1c) oraz samodzielne [...]

Ostre stany przebiegające z hiperglikemią

Błędy w leczeniu cukrzycy, szereg ostrych stanów internistycznych, neurologicznych czy kardiologicznych, urazy i zakażenia mogą być przyczyną dekompensacji cukrzycy. W takich stanach hiperglikemia może [...]

Inne badania laboratoryjne wskazane u pacjentów z cukrzycą

Inne badania i uzasadnienie ich wykonania przedstawiono w tabeli 5.

Podsumowanie

Cukrzyca jest bardzo poważnym wyzwaniem – dla pacjenta, lekarza, ale również w ujęciu populacyjnym, w kontekście zdrowia publicznego. Mając na uwadze rozpowszechnienie cukrzycy, [...]

Do góry