Choroby internistyczne u kobiet w ciąży

Cykl „Choroby internistyczne u kobiet w ciąży” koordynowany jest przez prof. dr. hab. n. med. Dariusza Moczulskiego, Kierownika Kliniki Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii UM w Łodzi

Kobieta zakażona HIV w ciąży

lek. Mariusz Sapuła

dr n. med. Magdalena Suchacz

Klinika Chorób Zakaźnych, Tropikalnych i Hepatologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji: dr n. med. Magdalena Suchacz, Klinika Chorób Zakaźnych, Tropikalnych i Hepatologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul. Wolska 37, 01-201 Warszawa

Zakażenie HIV u kobiety w ciąży niesie 25-30% ryzyko transmisji wertykalnej, które dzięki odpowiedniemu postępowaniu medycznemu może być zmniejszone do <0,5-1%. Pierwszym i podstawowym elementem takiego postępowania jest wczesne wykrycie zakażenia, dlatego każda kobieta w ciąży powinna być poddana badaniu w kierunku zakażenia HIV. Zaleca się wykonywanie badania anty-HIV dwukrotnie – w pierwszym i trzecim trymestrze ciąży. U kobiet w ciąży zakażonych HIV konieczne jest jak najszybsze włączenie leczenia antyretrowirusowego (ARV – antiretroviral), którego celem jest zahamowanie replikacji HIV do poziomu niewykrywalnego w surowicy (HIV RNA <50 kopii/ml). Wybór optymalnej drogi rozwiązania ciąży i podanie leków ARV noworodkowi zależy od liczby kopii HIV RNA u matki. Kobiety zakażone HIV nie powinny karmić piersią.

Ryzyko transmisji wertykalnej HIV

Mimo że w krajach Regionu Europejskiego World Health Organization transmisje wertykalne HIV znacząco się zmniejszyły, wciąż jest to poważny problem medyczny i socjalny. Od dawna znane są główne czynniki ryzyka przeniesienia zakażenia HIV z matki na dziecko. Są to:

  • wysoka wiremia HIV u matki
  • poród przedwczesny lub poród po 40 tygodniu ciąży
  • poród siłami natury przy wiremii >1000 kopii/ml
  • karmienie piersią.1


Towarzystwa naukowe, eksperci WHO oraz inne organizacje opracowały standardy postępowania z kobietą w ciąży zakażoną HIV. Wdrożenie ich przyniosło znaczącą redukcję liczby nowych zakażeń odmatczynych. W 2016 r. w wyżej wymienionym regionie wykryto ok. 1100 zakażeń odmatczynych, z czego ok. 700 odnotowano w Rosji. W Polsce od początku epidemii do końca 2016 r. zarejestrowano 214 zakażeń wertykalnych.2

Ryzyko przeniesieia HIV z matki na dziecko wynosi 25-30% w sytuacji, gdy kobieta nie jest leczona ARV, poród odbywa się siłami natury, a po rozwiązaniu dziecko jest karmione piersią. Wdrożenie leczenia ARV oraz zgodne z rekomendacjami postępowanie medyczne pozwala na zmniejszenie tego ryzyka do <0,5-1,0%.1,3,4 Aby to osiągnąć, konieczna jest ścisła współpraca w obrębie wielodyscyplinarnego zespołu leczniczego składającego się z: ginekologa, lekarza chorób zakaźnych oraz neonatologa.1

Warunkiem wdrożenia prewencji wertykalnej transmisji HIV jest wiedza o zakażeniu HIV ciężarnej. Z tego powodu WHO oraz wszystkie towarzystwa naukowe zalecają wykonywanie testu w kierunku HIV u każdej ciężarnej, nie wyłączając kobiet mających tylko...

Podobnie jak inne procedury medyczne badanie w kierunku HIV wymaga świadomej zgody pacjentki. Jeśli pacjentka nie godzi się na wykonanie pierwszego testu przesiewowego w kierunku HIV, badanie to powinno być jej ponownie zaproponowane najpóźniej w ...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Ryzyko transmisji wertykalnej HIV

Mimo że w krajach Regionu Europejskiego World Health Organization transmisje wertykalne HIV znacząco się zmniejszyły, wciąż jest to poważny problem medyczny i socjalny. [...]

Leczenie antyretrowirusowe

Zasadniczym celem leczenia ARV w ciąży jest uzyskanie pełnej supresji wiremii HIV (<50 kopii/ml) co najmniej przed trzecim trymestrem w ciąży, a w szczególności w okresie [...]

Sytuacje szczególne

Kobieta zakażona HIV planująca ciążę powinna być skutecznie leczona ARV, czyli mieć niewykrywalną wiremię HIV w surowicy.

Poród

Kobieta zakażona HIV, u której w 34-36 tygodniu ciąży wiremia jest niewykrywalna, może rodzić drogami natury, o ile nie ma przeciwwskazań położniczych.1,5 [...]

Podawanie leków antyretrowirusowych podczas porodu

Pojedynczą dożylną dawkę zydowudyny należy podać podczas porodu, ale jedynie pacjentkom, u których stwierdzono wiremię HIV >50 kopii/ml w 34-36 tygodniu ciąży. Nie [...]

Postępowanie z noworodkiem i karmienie piersią

Szczegółowe omówienie zasad postępowania z noworodkiem urodzonym przez matkę zakażoną HIV wykracza poza ramy tego opracowania. Postępowanie to różni się zasadniczo od [...]

Amniopunkcja

Uważa się, że amniopunkcja zwiększa ryzyko transmisji wertykalnej HIV. Niewątpliwie jest to udowodnione w odniesieniu do kobiet nieleczonych lub nieskutecznie leczonych ARV. [...]

Działania niepożądane ARV w trakcie ciąży

Dokładne omówienie możliwych działań niepożądanych leczenia ARV wykracza poza ramy tego opracowania, niemniej w kontekście ciąży należy zwrócić uwagę na kilka z nich:1 [...]

Hiperlaktatemia i kwasica mleczanowa – rzadkie powikłanie ARV u kobiet w ciąży

Hiperlaktatemia, czyli zwiększone stężenie kwasu mlekowego w surowicy, jest przejawem tzw. mitochondrialnej toksyczności nukleozydowych inhibitorów odwrotnej transkryptazy (NRTIs – nucleoside reverse transcriptase [...]

Interakcje lekowe

Wiele leków ARV wchodzi w interakcje z preparatami stosowanymi w innych schorzeniach. Interakcje te mogą doprowadzić do zwiększenia toksyczności stosowanych leków (ARV lub innych) [...]

Podsumowanie

Przesiewowe badania u wszystkich ciężarnych, leczenie antyretrowirusowe, wybór optymalnej drogi porodu, odpowiednie postępowanie z noworodkiem oraz odstąpienie od karmienia piersią pozwalają na znaczną [...]
Do góry