Wytyczne w praktyce
Rekomendacje EULAR dotyczące leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów rąk
prof. dr hab. n. med. Witold Tłustochowicz
- Niesteroidowe leki przeciwzapalne należy stosować miejscowo w postaci maści ze względu na lepszy profil bezpieczeństwa w porównaniu z preparatami doustnymi
- Ortezy podstawy kciuka mogą łagodzić objawy, pod warunkiem że są noszone długotrwale
- Leczenie operacyjne można rozważyć u chorych z nieprawidłowościami strukturalnymi, jeżeli inne metody okazały się nieskuteczne w opanowaniu bólu
Choroba zwyrodnieniowa stawów rąk (ChZSR) jest dolegliwością, której rozpowszechnienie narasta z wiekiem, a więc w najbliższym czasie będzie jedną z częstszych przyczyn wizyty u lekarza, zwłaszcza rodzinnego. Towarzyszą jej bóle rąk, sztywność, ograniczenie sprawności, zmniejszenie siły chwytu, a w konsekwencji obniżenie jakości życia. Klinicznym znakiem rozpoznawczym są pogrubienia kości i deformacje stawów rąk, niekiedy z towarzyszącym obrzękiem tkanek miękkich.
Pierwsze rekomendacje European League Against Rheumatism (EULAR) leczenia tej choroby opublikowano w 2007 r.1. American College of Rheumatology wydało rekomendacje postępowania w chorobie zwyrodnieniowej rąk, stawu biodrowego i kolanowego w 2012 r.; obejmowały one dane dostępne do 2010 r.2. Ze względu na pojawienie się nowych doniesień postanowiono wydać nowe rekomendacje EULAR; pojawiły się one w wersji on-line w 2018 r. (tab. 1)3.
Zalecenia nadrzędne
Nowością rekomendacji są zalecenia nadrzędne, których nie było w poprzednich dokumentach. Są to ogólne komunikaty mające służyć jako baza w leczeniu chorych na ChZSR. Włączono do nich także niektóre rekomendacje z 2007 r.
Celem leczenia powinno być osiągnięcie jak największej sprawności ręki, by umożliwić pacjentowi działanie w życiu codziennym i poprawić jakość jego życia. U pacjentów z ChZSR jakość życia obniża się w związku ze stanem zdrowia, na który wpływają ból, sztywność i zmniejszenie sprawności ręki, czyli objawy będące znakiem rozpoznawczym choroby.
Podstawę postępowania z każdym chorym powinna stanowić edukacja rozumiana jako proces ciągły, realizowany w czasie kolejnych wizyt w celu utrwalenia i poszerzenia przekazywanej wiedzy. W zaleceniach EULAR zaleca się ją, mimo że nie ma danych potwierdzających jej skuteczność, nie wskazano też, jaki zakres informacji powinna ona obejmować. Procesem edukacji pacjentów powinni się zajmować nie tylko lekarze, lecz także inni pracownicy ochrony zdrowia.
Za czynniki wpływające na współpracę z chorym uważa się: wiek, rodzaj dolegliwości (np. ból lub niesprawność), czynniki mechaniczne, życzenia i nadzieje chorego, występowanie zapalenia, ciężkość zmian strukturalnych i obecność nadżerek. Podejście ...
