Chirurgia naczyniowa

Chromanie przestankowe – możliwości leczenia nieinwazyjnego

dr hab. n. med. Krzysztof Bojakowski, prof. CMKP

II Klinika Chirurgii Naczyniowej i Angiologii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. Krzysztof Bojakowski, prof. CMKP, II Klinika Chirurgii Naczyniowej i Angiologii CMKP, ul. Wołoska 137, 02-507 Warszawa, tel. 22 508 12 72, faks 22 508 12 51

  • Omówienie postępowania u pacjentów z chromaniem przestankowym na podstawie zaleceń amerykańskich (ACC/AHA) i europejskich (ESC/ESVS)
  • Nadzorowany trening marszowy jako istotny element leczenia nieinwazyjnego
  • Rola farmakoterapii w redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego, progresji niedokrwienia kończyny dolnej i jej wpływ na wydłużenie dystansu chromania  

Chromanie przestankowe to bóle mięśni kończyn dolnych pojawiające się po określonym wysiłku, a ustępujące w spoczynku. Jest to dość wczesny objaw przewlekłego niedokrwienia kończyny, wyprzedzający bóle spoczynkowe i martwicę. Niedokrwienie kończyn dolnych jest skutkiem zwężenia lub niedrożności tętnic doprowadzających krew. Najczęściej takie zmiany są spowodowane przez miażdżycę, znacznie rzadziej dochodzi do nich w wyniku zmian pourazowych, zatorów i innych chorób naczyniowych.

Do poznanych czynników ryzyka miażdżycy tętnic kończyn dolnych należą:

  • podeszły wiek (>65 lat)
  • cukrzyca
  • nikotynizm
  • hiperlipidemia
  • nadciśnienie tętnicze
  • współistniejąca miażdżyca innych tętnic (np. wieńcowych, szyjnych)
  • dodatni wywiad rodzinny.


Przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych stanowi istotne ograniczenie aktywności fizycznej i jakości życia chorego. Dodatkowo wiąże się ze znacznym ryzykiem wystąpienia powikłań układu krążenia. U ponad połowy chorych z przewlekłym niedokrwieniem kończyn dolnych współistnieje miażdżyca tętnic wieńcowych lub dogłowowych, co wpływa na ryzyko wystąpienia zawału mięśnia sercowego lub niedokrwienia mózgu. Ocenia się, że u pacjentów z miażdżycą tętnic kończyn dolnych ryzyko wystąpienia incydentów wieńcowych i udarów jest trzykrotnie większe w porównaniu z osobami bez chorób tętnic kończyn dolnych. Co więcej, istnieją dane wskazujące, że w ciągu roku ryzyko zgonu wywołanego chorobami układu krążenia jest większe u osób z przewlekłym niedokrwieniem kończyn dolnych niż u pacjentów z miażdżycą tętnic wieńcowych1. Dodatkowo u osób z przewlekłym niedokrwieniem kończyn dolnych w porównaniu z pacjentami z chorobą wieńcową niemal dwa razy częściej współwystępuje cukrzyca i ponad sześć razy częściej schyłkowa niewydolność nerek2. Natomiast u mniejszej liczby chorych z chromaniem (5-10%) rozwija się bardziej zaawansowane niedokrwienie kończyny zagrażające jej żywotności, które wymaga interwencji zabiegowych.

Leczenie

Leczenie chorych z chromaniem kończyn dolnych obejmuje leczenie zachowawcze i inwazyjne. Stosowanie leczenia inwazyjnego – wewnątrznaczyniowego lub klasycznego – zarezerwowane jest dla najbardziej zaawansowanych postaci niedokrwienia, które w spos...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Inne zalecenia dotyczące leczenia chorych z chromaniem

Zalecenia amerykańskie dotyczące leczenia przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych wskazują, że nie ma dowodów na korzystne działanie chelatacji oraz suplementacji witaminy B [...]

Do góry