Akumulacja triglicerydów w cytoplazmie hepatocytów w stopniu, w którym krople lipidowe są widoczne mikroskopowo, nazywa się stłuszczeniem wątroby¹. Najczęstszą przyczyną tego zjawiska jest niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD – non-alcoholic fatty liver disease), zazwyczaj współistniejąca z insulinoopornością, otyłością brzuszną i cukrzycą typu 2. NAFLD stała się powszechnym problemem występującym u co najmniej jednej czwartej światowej populacji. Należy jednak pamiętać, że stłuszczenie wątroby może towarzyszyć innym patologiom, takim jak: alkoholowa choroba wątroby (ALD – alcoholic liver disease), przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu C i polekowe uszkodzenie wątroby. Patologie te należy zawsze wykluczyć, zanim rozpozna się NAFLD.

Początkowo odwracalne, łagodne oraz niedające żadnych objawów proste stłuszczenie wątroby w pewnej grupie pacjentów może ulegać progresji do zapalenia i włóknienia tkanki wątrobowej, a w niektórych przypadkach do marskości wątroby. Z powodu możliwości wystąpienia tych poważnych konsekwencji z jednej strony oraz powszechności stłuszczenia wątroby z drugiej kluczowe jest zidentyfikowanie pacjentów obarczonych ryzykiem agresywnej postaci choroby. W artykule przedstawiamy wskazówki dotyczące diagnostyki i zaleceń terapeutycznych dla pacjentów ze stłuszczeniem wątroby, ze szczególnym uwzględnieniem NAFLD.

Choroby wątroby przebiegające z jej stłuszczeniem

Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby to spektrum zaburzeń zdefiniowanych jako stłuszczenie obejmujące co najmniej 5% tkanki wątrobowej udowodnione w badaniu histopatologicznym lub obrazowym przy jednoczesnym wykluczeniu innych możliwych etiologii stłuszczenia¹. Jako wątrobowy objaw zespołu metabolicznego NAFLD stała się powszechnym problemem występującym u około 24% światowej populacji. Akumulacja wolnych kwasów tłuszczowych oraz triglicerydów w hepatocytach wynika głównie z nadmiaru fruktozy, nasyconych kwasów tłuszczowych oraz cholesterolu w diecie i ściśle koreluje z insulinoopornością, otyłością oraz dyslipidemią, które należą do najważniejszych czynników ryzyka rozwoju NAFLD. Do chorób współistniejących z NAFLD jest zaliczany ponadto zespół policystycznych jajników (PCOS – polycystic ovary syndrome) oraz zespół obturacyjnego bezdechu sennego (OBS). NAFLD obejmuje dwie odmienne histopatologicznie formy charakteryzujące się różnym rokowaniem: niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFL – non-alcoholic fatty liver) oraz niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (NASH – non-alcoholic steatohepatitis). NAFL może ulegać progresji do NASH, następnie do postępującego procesu włóknienia aż do marskości wątroby, która z kolei stanowi czynnik wysokiego ryzyka rozwoju raka wątrobowokomórkowego. NASH nie tylko powoduje postępującą chorobę wątroby, lecz także przyspiesza rozwój powikłań innych składowych zespołu metabolicznego.