Specyfika farmakoterapii chorób oczu u dzieci

prof. dr hab. n. med. Marek E. Prost

Klinika Okulistyczna Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej w Warszawie

Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Marek E. Prost, Klinika Okulistyczna Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej w Warszawie, ul. Krasińskiego 54/56, 01-755 Warszawa

Różnice w proporcjach anatomicznych oka oraz odmienności w przyswajaniu, metabolizmie i wydalaniu leków między dziećmi a dorosłymi utrudniają farmakoterapię dzieci z chorobami oczu. Dodatkowy problem stwarza brak komercyjnych preparatów ocznych produkowanych dla małych dzieci.

Farmakoterapia chorób oczu u dzieci dla wielu okulistów stanowi problem w codziennej praktyce. U dziecka występuje bowiem inne wchłanianie, dystrybucja, metabolizm i wydalanie leku niż u dorosłych, co powoduje jego inne działanie na tkanki, m.in. oka, oraz zwiększa możliwość ujawnienia się działań niepożądanych. Dotyczy to leków podawanych ogólnie, ale także i specyfików ocznych. Jest to również grupa pacjentów bardzo niejednorodna – od wcześniaków ważących około 500 g do młodzieży z nadwagą o masie ciała przekraczającej nawet 100 kg.

Dużym problemem jest również brak komercyjnych preparatów ocznych produkowanych np. dla małych dzieci. Wprowadzenie nowego leku o zmniejszonej dawce wymaga rejestracji nowej postaci leku, co związane jest z różnymi problemami prawnymi, etycznymi i finansowymi.1,2 Dla wielu firm farmaceutycznych o wiele prostsze jest bowiem napisanie w ulotce, że bezpieczeństwo i skuteczność stosowania nie były badane u dzieci niż przeprowadzenie badań klinicznych dotyczących małej grupy potencjalnych pacjentów. Doprowadziło to do sytuacji, że większość leków okulistycznych nie uzyskało rejestracji do stosowania ich u małych dzieci. Dlatego pod koniec lat 90. XX wieku Food and Drug Administration (FDA) w Stanach Zjednoczonych, a następnie European Medicines Agency (EMA) wprowadziły zmiany legislacyjne i programy mające zachęcić do prowadzenia badań klinicznych dotyczących zastosowania leków u dzieci. Mimo to przeprowadzone w 2012 r. badania wykazały, że spośród 197 preparatów okulistycznych 35% zostało zarejestrowanych do stosowania u dzieci przynajmniej w jednym z trzech badanych krajów (Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii lub Włoszech), zaś tylko 6,5% leków uzyskało taką rejestrację we wszystkich trzech krajach.2 Problemem jest również to, że apteki często nie chcą wykonywać kropli recepturowych z gotowych preparatów komercyjnych. Wszystko to powoduje, że okulista leczący dzieci zmuszony jest do stosowania leków ocznych poza wskazaniami prawnymi (off label).

Możliwość wystąpienia działań niepożądanych leków ocznych u dzieci

Głównym problemem w stosowaniu leków ocznych u dzieci jest większa możliwość wystąpienia działań niepożądanych, zarówno miejscowych, jak i ogólnych. Jest to spowodowane bardzo różnymi czynnikami. Trudności w zakraplaniu lub założeniu maści u niesp...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Farmakokinetyka stosowania leków ocznych

Najczęściej stosowaną postacią leków ocznych są krople. Po zapuszczeniu jednej kropli do oka człowieka w pozycji pionowej około 50% jej objętości przelewa [...]

Różnice anatomiczne gałki ocznej u dziecka i dorosłego z punktu widzenia farmakokinetyki leków ocznych

Powierzchnia rogówki u noworodka odpowiada 70% powierzchni u dorosłego, natomiast objętość struktur wewnątrzgałkowych jest trzykrotnie mniejsza.1 Powoduje to, że stężenie leku w gałce ocznej [...]

Farmakokinetyka stosowania leków ocznych u dzieci

U dzieci, szczególnie małych, farmakokinetyka leku ocznego jest inna niż u dorosłych. Krople podawane są najczęściej dzieciom w pozycji leżącej, co powoduje, że lek [...]

Praktyczne zasady stosowania leków ocznych u dzieci

Stosowanie różnych metod aplikacji leków ocznych może zwiększyć skuteczność ich działania i ograniczyć występowanie działań niepożądanych.4

Stosowanie różnych leków ocznych u dzieci

Rozszerzenie źrenicy u tych dzieci po zakropleniu jedynie tropikamidu może być niewystarczające ze względu na słabo rozwinięty zwieracz i rozwieracz źrenicy w tęczówce. Dlatego [...]
Do góry