Okiem praktyka
Radioterapia paliatywna w postępowaniu przeciwbólowym u chorych z przerzutami nowotworowymi do kości
Lek. Karolina Loga1
Lek. Adam Kluska2
Dr hab. med. Leszek Gottwald1
Rosnąca liczba zachorowań na nowotwory złośliwe w połączeniu z poprawą wskaźników przeżycia prowadzi do wzrostu liczby chorych leczonych z powodu bolesnych przerzutów do kości. U chorych dyskwalifikowanych od leczenia radykalnego bardzo istotną rolę odgrywa leczenie paliatywne. Jedną z metod leczenia tych chorych jest radioterapia, która prowadzi do zmniejszenia nasilenia bólu oraz ryzyka powikłań kostnych. W postępowaniu przeciwbólowym jednoczasowo stosuje się intensywną farmakoterapię. W artykule przedstawiono najistotniejsze zagadnienia związane z zastosowaniem radioterapii paliatywnej u chorych z przerzutami nowotworowymi do tkanki kostnej.
Tkanka kostna stanowi trzecią pod względem częstości po płucu i wątrobie lokalizację przerzutów nowotworów złośliwych. Dokładna częstość występowania przerzutów do kości nie jest znana, jednak dane z piśmiennictwa wskazują, że ok. 70 proc. z nich pochodzi u kobiet z raka piersi, a u mężczyzn z raka gruczołu krokowego. U chorych z rozsianą chorobą nowotworową przerzuty w układzie kostnym spotyka się w:
- raku piersi (65-75 proc.),
- raku gruczołu krokowego (65-75 proc.),
- raku tarczycy (60 proc.),
- raku płuca (30-40 proc.),
- raku pęcherza moczowego (40 proc.),
- raku nerki (20-25 proc.),
- czerniaku (14-45 proc.).
Najczęstszymi lokalizacjami przerzutów są:
- kręgi,
- miednica,
- żebra,
- kości długie.[1]
U większości chorych zmianom przerzutowym w kościach towarzyszą różnie nasilone bóle (70-95 proc.). Obserwuje się hiperkalcemię, pojawiają się deficyty neurologiczne. Może dochodzić do złamań patologicznych i utrwalonych niedowładów wynikających z ucisku rdzenia kręgowego, ograniczających sprawność, powodujących pogorszenie jakości życia i unieruchomienie.[1] U części pacjentów wtórne ogniska nowotworu w kościach długo mogą nie dawać klinicznych objawów i są rozpoznawane u bezobjawowych chorych podczas rutynowych badań kontrolnych.[2]
W rozpoznawaniu przerzutów do kości podstawowe znaczenie mają badania obrazowe. W większości przypadków diagnostykę rozpoczyna się od klasycznego zdjęcia rentgenowskiego (ryc. 1). W celu postawienia rozpoznania konieczne jest jednak najczęściej uzupełnienie diagnostyki o celowane zdjęcia rentgenowskie, tomografię komputerową (ryc. 2), scyntygrafię kośćca (ryc. 3), a przy trudnościach diagnostycznych również o badanie PET-CT z fluorkiem 18F oraz biopsję (ryc. 4).[2]
Leczenie chorych z przerzutami nowotworowymi do kości może być w założeniu postępowaniem radykalnym lub paliatywnym. W zależności od sytuacji klinicznej wykorzystuje się chirurgię, radioterapię, hormonoterapię, a w chorobie rozsianej także chemiot...
