Postępowanie w przypadku śmierci dziecka

W razie śmierci dziecka na oddziale szpitalnym należy powiadomić o tym rodziców. Informację o śmierci należy przekazać w osobnym pomieszczeniu, bez udziału osób postronnych, na siedząco, w atmosferze zaufania, szacunku i przyzwolenia na wyrażanie przez rodziców swych odczuć i poglądów. Wskazane jest, aby rozmowa została przeprowadzona przez dwóch lekarzy (w tym przynajmniej z jednym starszym rangą, o dużym doświadczeniu zawodowym). Należy poinformować rodziców o możliwości skorzystania z pomocy psychologicznej i zapewnić kontakt z psychologiem, jeżeli takie jest ich życzenie.

Planowanie przeprowadzenia sekcji zwłok noworodka powinno stać się tematem rozmowy z rodzicami. W przypadku, gdy przeprowadzenie sekcji nie jest obligatoryjne z mocy prawa, lekarz przed podjęciem decyzji w tej sprawie powinien zasięgnąć opinii rodziców. Fakultatywnej sekcji zwłok nie należy przeprowadzać wbrew woli obojga lub jednego z rodziców. Postępowanie ze zwłokami dziecka powinien cechować szacunek należny jego ciału. Rodzicom należy wydać dokumenty niezbędne do pochówku dziecka, udzielić informacji i zapewnić wsparcie psychiczne.

Opracowane przez Zespół ds. Rekomendacji Etycznych w Perinatologii:

mgr Marta Barańska,1 prof. Maria K. Borszewska-Kornacka,2 prof. Grzegorz Bręborowicz,3 prof. Barbara Chyrowicz,4 Dr Marek Czarkowski,5 prof. Jan Hartman,6 prof. Ewa Helwich,7 dr Dorota Karkowska,8 dr Grażyna Kmita,9 prof. emerytowany Longin Marianowski,10 prof. Bogumiła Milewska-Bobula,11 prof. Jan Oleszczuk,12 dr Dorota Pawlik,13 prof. Ryszard Poręba,14 prof. Jerzy Szczapa,15 dr Sławomir Szczepaniak,16 prof. Marta Szymankiewicz,17 dr Wojciech Walas,18 prof. Jan Wilczyński,19 prof. Jacek Zaremba20

1 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej, Instytut Matki i Dziecka w Warszawie

2 Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Szpital Kliniczny im. Ks. Anny Mazowieckiej

3 Klinika Perinatologii i Ginekologii Ginekologiczno--Położniczego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu

4 Katolicki Uniwersytet Lubelski im. Jana Pawła II w Lublinie

5 Klinika Chorób Wewnętrznych i Endokrynologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w Warszawie oraz Ośrodek Bioetyki Naczelnej Rady Lekarskiej w Warszawie

6 Zakład Filozofii i Bioetyki, Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

7 Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka, Instytut Matki i Dziecka w Warszawie

8 Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki oraz Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej w Warszawie

9 Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej, Instytut Matki i Dziecka w Warszawie

10 Katedra I Kliniki Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

11 Klinika Niemowlęca, Instytut „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka” w Warszawie

12 Katedra i Klinika Położnictwa i Perinatologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

13 Oddział Kliniczny Kliniki Neonatologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie

14 Katedra Ginekologii i Położnictwa w Tychach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

15 Klinika Zakażeń Noworodka Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu

16 Laboratoire d’Anthropologie et Philosophie Pratique (LANPRAT) w Instytucie Katolickim w Paryżu (ICP)

17 Katedra i Klinika Neonatologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu

18 Oddział Intensywnej Terapii Dzieci, Wojewódzkie Centrum Medyczne w Opolu

19 Klinika Medycyny Matczyno-Płodowej i Ginekologii, Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi

20 Zakład Genetyki, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie

Medium 19232

Karta Konsylium Prenatalnego, konsultacja nr.............1

Medium 19750

Karta Postępowania z Noworodkiem, konsultacja nr...........1

Piśmiennictwo

1. Pignotti MS, Donzelli G. Perinatal Care of the Treshold of Viability: An International Comparison of Practical Guidelines for the Treatment of Extremely Preterm Births. Pediatrics. 2008;121:e193-198.

2. Azria E, Tsatsaris V, Moriette G, et al. How to decide with precision, justice, and equity? Reflections on decision-making in the context of extreme prematurity. Part two: moving toward making the best possible decision: defining conditions for putting drcisions into practice. J Gynecol Obstet et Biol Reprod (Paris). 2007;36:245-252.

3. Ultrasonografia dopochwowa w położnictwie i ginekologii. Red. M. Spaczyński. Poznań 1993.

4. Podstawy praktycznej ultrasonografii w ginekologii i położnictwie. Red. M. Pietryga, J. Brązek. Poznań 2009.

5. Diagnostyka prenatalna i elementy perinatologii. Red. M. Wielgoś. Gdańsk 2009.

6. Dubiel M, Krajewski M, Pietryga M i wsp. Biometria płodowa dla przedziału od 20 do 42 tygodnia ciąży w polskiej populacji. Ginekologia Polska. 2008;11:746-753.

7. Fischer N, Steurer MA, Adams M, et al. Survival rates of extremely preterm infants (gestational age <26 weeks) in Switzerland: impact
of the Swiss guidelines for the care of infants born at the limit of via-
bility. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed. 2009;94:F407-413.
8. Wood NS, Marlow N, Costeloe K, et al. Neurologic and developmental disability after extremely preterm birth. EPICure Study Group.
N Engl J Med. 2000;343:378-384.
9. Larroque B, Breart G, Kaminski M, et al. Survival of very preterm infants: Epipage, a population based study. Arch Dis Child Fetal
Neonatal Ed. 2004;89:F139-44.
10. Markestad T, Kaaresen Pl, Ronnestad A, et al. Early death, morbidity, and need of treatment among extremely premature infants. Pediatrics. 2005;115:1289-1298.
11. Keogh J, Sinn J, Hollebnoe K, et al. Delivery in the „grey zone”: collaborative approach to extremely preterm birth. Aust N Z J Obstet Gynaecol. 2007;47:273-278.
12. Chan K, Ohlsson A, Synnes A, et al. Survival, morbidity, and resource use of infants of 25 weeks gestational age or less. Am J Obstet Gynecol. 2001;185:220-226.
13. Vanhaesebrouck P, Allegaert K, Bottu J, et al. The EPIBEL study: outcomes to discharge from hospital for extremely preterm infants
in Belgium. Pediatrics. 2004;114:663-675.
14. Draper ES, Zeitlin J, Fenton AC, et al. Investigating the variations in survival rates for very preterm infants in 10 Europen regions: the
MOSAIC birth cohort. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed. 2009;94: F158-163.
15. Serenius F, Ewald U, Farooqi A, et al. Short-term outcome after active perinatal management at 23-25 weeks of gestation. A study from two Swedish perinatal centers. Part 3: neonatal morbidity. Acta Pediatr. 2004;93:1090-1097.
16. Steinmacher J, Pohland F, Bode H, et al. Neurodevelopmental Follow-up of Very Preterm Infants after Proactive Treatment at a Gestational Age of ≥23 weeks. J Pediatr. 2008;152:771-776.
17. Marlow N, Wolke D, Bracewell MA, et al. Neurologic and developmental disability at six years of age after extremely preterm birth.
N Engl J Med. 2005;352:9-19.
18. El Metwally D, Vohr B, Tucker R. Survival and neonatal morbidity
at the limits of viability in the mild 1990s: 22 to 25 weeks. J Pediatr. 2000;137:616-622.
19. National Institutes of Health. Antenatal corticosteroids revisted: repeat courses. NIH consensus statement 2000 August 17-18 (online).
20. Kęsiak M, Gadzinowski J. Steroidoterapia noworodków. Seminaria z Medycyny Perinatalnej, tom XIX. Poznań 2008:23-41.
21. Grant A. Elective versus selective caesarean section for delivery of the small baby. Cochrane Database Syst Rev 2000: CD000078.
22. Teyson JE, Parikh NA, Langer J, et al. Intensive Care for Extreme
Prematurity – Moving Beyond Gestational Age. N Engl J Med. 2008;358:1672-1681.
23. International Liaison Committee on Resuscitation. The International Liaison Committee on Resuscitation (ILCOR) consensus on science with treatment recommendations for pediatric and neonatal patients: neonatal resuscitation. Pediatrics2006; 117 (5). Available at:
www.pediatrics.org/cgi/content/full/117/5/e978
24. Wilkinson A, Ahluwalia J, Cole A, et al. Management of babies born extremely preterm at less than 26 weeks of gestation: a framework for clinical practice at time of birth. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed. 2009;94:F2-5.
25. Saigal S, Burrows E, Stoskopf BL, et al. Impact of extreme prematurity on families of adolescent children. J Pediatr. 2000; 137:701-706.

Do góry