Temat numeru
Prawidłowe postępowanie przy kontakcie z krwią i innymi płynami ustrojowymi
dr hab. n. med. Krzysztof Tomasiewicz, prof. nadzw.
• Główne zagrożenia wynikające z ekspozycji na materiał potencjalnie zakaźny w placówkach ochrony zdrowia
• Postępowanie poekspozycyjne u personelu medycznego po zawodowym narażeniu na krew i inne płyny ustrojowe
• Szczegółowe zasady postępowania w przypadku ryzyka zakażenia HBV, HCV i HIV
Opis przypadku
W czasie wykonywania operacyjnej korekty przegrody nosa 45-letni lekarz laryngolog skaleczył się skalpelem. Po zdjęciu rękawiczki i przepłukaniu rany obficie wodą, a następnie umyciu jej ciepłą wodą z mydłem oraz odkażeniu preparatem zawierającym oktenidynę i fenoksyetanol, zgłosił fakt narażenia zawodowego swojemu przełożonemu.
W dalszej kolejności, z udziałem pracownika BHP, została wypełniona karta zawodowej ekspozycji na materiał potencjalnie zakaźny.
Po uzyskaniu zgód na badania pobrano krew od pacjenta i poszkodowanego lekarza, który został skierowany na izbę przyjęć kliniki chorób zakaźnych. U lekarza stwierdzono: HBsAg – nieobecny, anty-HBs – 19 mj.m./ml, anty-HBc – nieobecny, anty-HCV – nieobecny, anty-HIV – nieobecny. U pacjenta: HBsAg – obecny, anty-HCV – obecny, anty-HIV – nieobecny. Szczegółowy wywiad zebrany od poszkodowanego potwierdził, że przebył on pełny cykl szczepień przeciwko HBV 20 lat temu, w momencie rozpoczęcia pracy zawodowej, co poświadczał wpis w dokumentacji medycznej lekarza zakładowego. Lekarz chorób zakaźnych podjął decyzję o podaniu dawki przypominającej szczepionki przeciwko HBV oraz zalecił wykonanie anty-HCV za 4 tygodnie.
Po tygodniu pacjent będący potencjalnym źródłem zakażenia zgłosił się do poradni chorób zakaźnych, gdzie wykonano badanie HCV-RNA. Uzyskany wynik był ujemny. W związku z tym zaniechano dalszej diagnostyki pod kątem zakażenia HCV poszkodowanego lekarza.
Do kontaktu z krwią i innymi płynami ustrojowymi może dojść w wyniku zranienia ostrymi narzędziami stosowanymi podczas różnorodnych procedur medycznych (np. zakłucie igłą lub przecięcie skalpelem). Niebezpieczeństwo zakażenia mogą stwarzać także rozpryski materiału biologicznego na błony śluzowe lub zachlapanie nim skóry, zwłaszcza uszkodzonej. Im większy obszar skóry jest eksponowany i im dłuższy jest czas kontaktu, tym większe znaczenie ma dokładne sprawdzenie, czy skóra w tym miejscu jest nienaruszona, a więc czy nie znajdują się na niej otwarte rany, otarcia lub zmiany zapalne1.
Ryzyko zakażenia po ekspozycji na materiał biologiczny
Do głównych zagrożeń wynikających z ekspozycji na materiał biologiczny należą zakażenia:
- ludzkim wirusem upośledzenia odporności (HIV – human immunodeficiency virus)
- wirusem zapalenia wątroby typu B (HBV – hepatitis B virus)
- wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV – hepatitis C virus).
