Okulistyka
Obrażenia mechaniczne gałki ocznej – algorytm postępowania w pierwszej pomocy
lek. Anna Zawistowska1
Krzysztof Jakub Konon1
lek. Natalia Dub1
dr n. med. Joanna Konopińska2
- Urazy gałki ocznej jako duże wyzwanie zarówno dla lekarzy szpitalnych oddziałów ratunkowych, jak i lekarzy pierwszego kontaktu z uwagi na jej trudne warunki anatomiczne, a także relatywnie niewielkie wymiary struktur oka wymagające ogromnej precyzji działania
- Wskazówki niezbędne do diagnozowania urazów mechanicznych gałki ocznej i podstawowe zasady wstępnego zaopatrzenia do czasu konsultacji okulisty
Co roku na świecie dochodzi do 55 milionów obrażeń oczu ograniczających aktywność na dłużej niż jeden dzień, w tym 750 000 wymaga hospitalizacji1. Urazy gałki ocznej dotyczą w większości młodych mężczyzn w wieku ok. 30 lat. U tych pacjentów najczęściej do urazu dochodzi w domu (42%), w miejscu pracy (19%), na drogach i autostradach (16%) czy podczas uprawiania sportu (13%)2, a narzędziami urazu są ostre przedmioty (igły, gwoździe), butelki zamykane pod ciśnieniem czy korki od szampana2,3. Najbardziej kontuzjogennymi sportami pod względem okulistycznym są: hokej, squash, paintball i golf. Inny mechanizm urazu występuje u osób po 60 roku życia. Najczęściej do urazu dochodzi podczas upadku (23%), a mechanizm urazu to często pęknięcie gałki ocznej, w związku z tym rokowanie co do widzenia jest znacznie gorsze. Innym powtarzającym się zranieniem w tej grupie wiekowej jest uraz tępy gałki ocznej (np. uderzenie fragmentem drewna podczas rąbania siekierą). Bez natychmiastowej interwencji mogą one doprowadzić do pogorszenia lub utraty wzroku, bezpośrednio lub wskutek powikłań, np. zapalenia gałki ocznej, zaćmy pourazowej, jaskry wtórnej czy odwarstwienia siatkówki.
Najprzydatniejsza do opisywania urazów gałki ocznej jest nomenklatura Birmingham Eye Trauma Terminology (BETT; ryc. 1 i tab. 1)2, która pozwala na precyzyjne przekazywanie informacji, od czego mogą zależeć wyniki leczenia.
Celem pracy jest przedstawienie najczęstszych urazów oka oraz zasad wstępnego ich zapatrzenia przez lekarzy szpitalnych oddziałów ratunkowych (SOR) i pracowników podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Natychmiastowe rozpoznanie i zaopatrzenie tych urazów dają szansę na zachowanie dobrej jakości wzroku, dlatego tak ważne jest, by wiedzę na ten temat uzyskali lekarze pierwszego kontaktu. Ze względu na obszerność zagadnienia postanowiliśmy je podzielić na 2 części – niniejszy artykuł przybliża postępowanie w urazach mechanicznych gałki ocznej.
Opis przypadku 1
20-letni mężczyzna zgłosił się na izbę przyjęć z powodu tępego urazu oka lewego. Podczas gry w badmintona został uderzony lotką. Zgłaszał niewielki ból i pogorszenie widzenia. W badaniu przedmiotowym stwierdzono obniżenie ostrości wzroku, powie...
