Leczenie ortodontyczne a zdrowie przyzębia i mikrobiota jamy ustnej

Leczenie ortodontyczne, choć ma na celu poprawę estetyki i funkcji zgryzu, może mieć również wpływ na zdrowie przyzębia i mikrobiotę jamy ustnej.

Wpływ na przyzębie:

• Podwyższone ryzyko zapalenia przyzębia: aparaty ortodontyczne, zwłaszcza stałe, mogą utrudniać prawidłową higienę jamy ustnej. Gromadzenie się resztek jedzenia i płytki nazębnej wokół elementów budowy aparatów może prowadzić do rozwoju zapalenia dziąseł, a w dłuższej perspektywie - do zapalenia przyzębia

• Zmiana sił żucia: leczenie ortodontyczne zmienia rozkład sił żucia, co może wpływać na stan tkanek przyzębia. W niektórych przypadkach może to prowadzić do recesji dziąseł

• Uraz mechaniczny: Aparaty ortodontyczne mogą powodować urazy mechaniczne tkanek przyzębia

• Wpływ na mikrobiotę jamy ustnej:

o zmiana składu mikrobioty - leczenie ortodontyczne może wpływać na skład mikrobioty jamy ustnej, zarówno poprzez ułatwienie gromadzenia się płytki nazębnej, jak i poprzez zmiany w przepływie śliny

o wzrost ilości bakterii chorobotwórczych - niektóre badania wskazują, że w przypadku leczenia ortodontycznego może dochodzić do wzrostu ilości bakterii chorobotwórczych, takich jak Porphyromonas gingivalis czy Aggregatibacter actinomycetemcomitans, które są związane z rozwojem zapalenia przyzębia.

Zespół badaczy z Holandii przeprowadził przegląd literatury dotyczącej mikrobioty jamy ustnej u pacjentów poddanych leczeniu ortodontycznemu, oraz jej wpływu na stan przyzębia. 

Autorzy wykazali w przeglądzie, że leczenie ortodontyczne może wpływać na mikrobiotę jamy ustnej, prowadząc do zmian w jej składzie i aktywności. To z kolei może zwiększać ryzyko wystąpienia problemów z zębami, takich jak zapalenie dziąseł, białe plamy próchnicowe (próchnica początkowa) i próchnica ubytkowa.

Głównym powodem tych zmian jest zwiększona retencja płytki nazębnej w okolicach zamków i drutów aparatu ortodontycznego. Płytka nazębna gromadzi się zarówno nad, jak i pod dziąsłami, co sprzyja rozwojowi bakterii i zwiększa ryzyko rozwoju chorób przyzębia.

Warto zauważyć, że profil mikrobioty jamy ustnej w pierwszych tygodniach leczenia ortodontycznego może być cennym wskaźnikiem do przewidywania ryzyka rozwoju problemów z zębami.

Ponadto, zaobserwowano, że niektóre materiały ortodontyczne, które pokryte są powłokami zmniejszającymi retencję płytki nazębnej mogą polepszyć stan higieny pacjenta. 

W celu zapobiegania zmianom w mikrobiocie oraz chorobom przyzębia u pacjentów ortodontycznych należy w fazie przygotowania do leczenia wad zgryzu edukować pacjentów. Oto kilka rad, które dentysta może przedstawić pacjentowi ortodontycznemu.

Jak dbać o zdrowie przyzębia podczas leczenia ortodontycznego:

• Staranne szczotkowanie zębów: szczotkuj zęby dwa razy dziennie, używając szczoteczki o miękkim włosiu i pasty do zębów z fluorem, a także past przeciw nadwrażliwości

• Używanie nici dentystycznej: nicią dentystyczną usuń resztki jedzenia i płytkę nazębną z przestrzeni międzyzębowych

• Regularne wizyty u dentysty: odwiedź dentystę co 3-4 miesiące, aby usunąć kamień nazębny i osad

• Używanie irygatora: irygator może pomóc w usunięciu resztek jedzenia i płytki nazębnej z trudno dostępnych miejsc

• Unikanie słodkich napojów i przekąsek: słodkie napoje i przekąski sprzyjają rozwojowi bakterii w jamie ustnej.

Leczenie ortodontyczne może mieć wpływ na zdrowie przyzębia i mikrobiotę jamy ustnej. Ważne jest, aby edukować pacjentów na temat tego, jak dbać o higienę jamy ustnej podczas leczenia. W ten sposób można zminimalizować ryzyko powikłań.

Literatura:

• Peterson BW, Tjakkes GH, Renkema AM, Manton DJ, Ren Y. The oral microbiota and periodontal health in orthodontic patients. Periodontol 2000. 2024 Jul 19. doi: 10.1111/prd.12594. Epub ahead of print. PMID: 39031969.

• Jabur SF. Influence of removable orthodontic appliance on oral microbiological status. J Fac Med Baghdad. 2008;50:199‐202.