Dążymy do celu
Cukrzyca – ale jaka? Problemy diagnostyczne i obserwacje własne
Prof. dr hab. med. Ewa Otto-Buczkowska
Pomimo ogromnego postępu wiedzy na temat mechanizmów zaburzeń homeostazy glukozy, ciągle jeszcze w praktyce spotyka się wiele błędów w rozpoznawaniu typów cukrzycy, a co za tym idzie – często nieprawidłowe ich leczenie.[1-6]
Różnicowanie typów cukrzycy ma długą i ciągle jeszcze nieskończoną historię. Po erze postrzegania jej jako jednorodnej choroby pojawiło się różnicowanie na postać (Saundby, 1907): ostrą (acute) i przewlekłą (chronic).
W roku 1936 Himsworth użył określeń:
- cukrzyca insulinowrażliwa (insulin-sensitive diabetes),
- cukrzyca insulinoniewrażliwa (insulin-insensitive diabetes).
W roku 1964 uznano, że cukrzyca może mieć dwie formy:
- młodzieńcza postać cukrzycy (juvenile diabetes mellitus),
- cukrzyca dorosłych (adult-onset diabetes).
Kolejne lata przyniosły określenia:
- cukrzyca insulinozależna (IDDM, insulin-dependent diabetes mellitus),
- cukrzyca insulinoniezależna (NIDDM, non-insulin dependent diabetes mellitus).
Późniejsza klasyfikacja, związana z postępem wiedzy na temat etiologii cukrzycy, to określenia:
- cukrzyca typu 1 (type 1 diabetes),
- cukrzyca typu 2 (type 2 diabetes).
Następnie do tych typów dołączono:
- inne specyficzne typy cukrzycy (other specific types diabetes),
- cukrzycę ciężarnych (gestational diabetes mellitus).
Od roku 1999 obowiązuje taki właśnie podział na cztery typy.[7]
Wprowadzenie badań immunologicznych i genetycznych poszerzyło wiedzę na temat etiopatogenezy zaburzeń metabolizmu glukozy i nakazuje rewizję aktualnie obowiązującej klasyfikacji. Decyzji w tej sprawie spodziewać się można w najbliższych latach.[8-10]
Zaburzenia homeostazy mogą być wtórne
W codziennej praktyce, kiedy rozpoznanie typu cukrzycy opiera się na obrazie klinicznym i podstawowych badaniach laboratoryjnych, stosunkowo często spotykamy się z błędnym ustaleniem jej typu. Konieczne jest rozbudowane zaplecze laboratoryjne, umożliwiające przeprowadzenie badań immunologicznych, a czasem także genetycznych.
Zdaniem wielu autorów częste są przypadki, gdy po pewnym czasie konieczna jest weryfikacja wstępnie ustalonego typu cukrzycy. W chwili stwierdzenia zaburzeń homeostazy glukozy należy się zastanowić, czy nie są one wtórne (secondary diabetes), bowiem wiele różnych schorzeń ma w obrazie także zaburzenia metabolizmu glukozy. Taka analiza jest bardzo ważna, bowiem często właśnie stwierdzenie hiperglikemii staje się podstawą do poszukiwania różnych schorzeń, w tym np. zespołów genetycznych.[11]
Zagadnienie rozpoznawania i leczenia cukrzycy wtórnej nabrało szczególnego znaczenia w związku z zaostrzeniem kryteriów wyrównania zaburzeń metabolizmu węglowodanów.[12]
