Kwas acetylosalicylowy w profilaktyce stanu przedrzucawkowego
dr hab. n. med. Elżbieta Poniedziałek-Czajkowska
dr hab. n. med. Radzisław Mierzyński
lek. Maciej Majsterek
prof. dr hab. n. med. Bożena Leszczyńska-Gorzelak
- Jak rozpoznać stan przedrzucawkowy? Czy i jak można go przewidzieć?
- Omówienie mechanizmu działania kwasu acetylosalicylowego w prewencji stanu przedrzucawkowego
- Prezentacja wytycznych dotyczących stosowania kwasu acetylosalicylowego w profilaktyce preeklampsji zaproponowanych przez polskie i zagraniczne towarzystwa naukowe oraz ochrony zdrowia
Kwas acetylosalicylowy (ASA – acetylsalicylic acid) jest najpowszechniej używanym lekiem w profilaktyce chorób układu krążenia na świecie. Z danych z piśmiennictwa wynika także, że jest on skuteczny we wtórnej profilaktyce powikłań ciąży, wśród których należy wymienić preeklampsję (stan przedrzucawkowy; PE – preeclampsia) i wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu (IUGR – intrauterine growth restriction). Mimo przeprowadzenia bardzo wielu badań, zapoczątkowanych w latach 80. XX wieku, nie został jak dotąd ustalony jednolity schemat podawania ASA w ramach profilaktyki powyższych powikłań, zarówno w odniesieniu do dawki, jak i wieku ciąży, w którym należy takie postępowanie wdrożyć. Konsekwencją tego jest rozbieżność między zaleceniami poszczególnych towarzystw naukowych i instytucji ochrony zdrowia. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie mechanizmu działania ASA w profilaktyce PE oraz zaleceń dotyczących jego zastosowania.
Częstość występowania nadciśnienia tętniczego (NT) w ciąży jest szacowana na 8-10% wszystkich ciężarnych: przewlekłe NT jest obserwowane u 0,9-1,5% pacjentek, a nadciśnienie indukowane ciążą – u 2-8%1,2. W Europie stan przedrzucawkowy rozpoznaje się u około 1% kobiet w ciąży i 1,5% nieródek3. Możliwość profilaktyki stanu przedrzucawkowego stanowi przedmiot zainteresowania ze względu na nieprzewidywalny przebieg tej choroby oraz ryzyko zarówno dla matki, jak i dziecka.
Klasyfikacja nadciśnienia tętniczego w ciąży i rozpoznanie stanu przedrzucawkowego
Zgodnie z aktualną klasyfikacją chorób nadciśnieniowych w ciąży zaproponowaną w 2019 roku przez polskie towarzystwa naukowe: Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego, Polskie Towarzystwo Kardiologiczne i Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników, wyróżnia się4:
- nadciśnienie tętnicze występujące przed ciążą (można wyróżnić NT pierwotne i wtórne) lub rozpoznane przed 20 tygodniem ciąży, zwykle utrzymujące się przez ponad 6 tygodni od jej zakończenia
- nadciśnienie tętnicze wywołane ciążą – rozwijające się de novo po 20 tygodniu ciąży, w którego przebiegu nie występują białkomocz, nieprawidłowości biochemiczne i hematologiczne
- stan przedrzucawkowy – NT rozwijające się de novo po 20 tygodniu ciąży, współistniejące z nowo rozpoznanymi białkomoczem i/lub uszkodzeniem nerek, dysfunkcją wątroby, objawami neurologicznymi, hemolizą bądź trombocytopenią u ciężarnej i/lub IUGR
- stan przedrzucawkowy nałożony na nadciśnienie przewlekłe – rozwój PE u kobiet z przewlekłym NT
- nadciśnienie białego fartucha – podwyższone wartości ciśnienia tętniczego w pomiarach gabinetowych, prawidłowe zaś w pomiarach wykonywanych poza gabinetem lekarskim
- nadciśnienie tętnicze ukryte – prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego w pomiarach gabinetowych, podwyższone zaś w pomiarach poza gabinetem lekarskim
- przejściowe nadciśnienie tętnicze wywołane ciążą – NT rozpoznawane w drugim i trzecim trymestrze ciąży zwykle w pomiarach gabinetowych, ustępujące w ciągu kilku godzin
- nadciśnienie tętnicze niesklasyfikowane – NT rozpoznane po 20 tygodniu ciąży u kobiet bez informacji dotyczących wcześniejszych wartości ciśnienia tętniczego – należy traktować jak NT wywołane ciążą.
Nadciśnienie tętnicze rozpoznaje się, gdy skurczowe ciś-
nienie tętnicze wynosi ≥140 mmHg i/lub rozkurczowe ≥90 mmHg.
