Przetrwały przewód tętniczy – aspekty diagnostyczne i terapeutyczne
w populacji dorosłych

dr hab. n. med. Joanna Kwiatkowska

W okresie życia płodowego przewód tętniczy (DA – ductus arteriosus) jest naczyniem szerokim, równym szerokości aorty zstępującej, mającym odmienną budowę histologiczną zarówno od strony aorty, jak i pnia płucnego (PA – pulmonary artery)¹. DA jest prawidłową strukturą naczyniową płodu, która wykształca się z części grzbietowej szóstego lewego łuku^2,3. Dzięki DA krew systemowa powracająca do serca w krążeniu płodowym omija płuca i wpływa bezpośrednio do aorty zstępującej. Można więc przyjąć, że jego obecność u noworodka bezpośrednio po urodzeniu jest prawie powszechna.

W większości przypadków DA po urodzeniu zwęża się, co prowadzi do funkcjonalnego i anatomicznego zamknięcia. Zamykanie się DA jest procesem ciągłym, trwającym do 3 miesiąca życia, ale może odbywać się dłużej^2-4. W większości przypadków proces zwężania się DA zaczyna się na końcu płucnym i postępuje w kierunku końca aorty⁵. W niektórych przypadkach przewód może zamknąć się tylko częściowo lub nie zamknąć się wcale.

Ponieważ większość przetrwałych przewodów tętniczych (PDA – patent ductus arteriosus) jest wynikiem niepełnego zamknięcia przewodu, a nie całkowitego braku zwężenia, najwęższa średnica PDA jest zwykle bliżej końca płucnego. Aortalny koniec przewodu ma zazwyczaj szerszą średnicę i jest często określany jako bańka przewodu. Utrzymujący się po porodzie lewo-prawy (z aorty do PA) przepływ przez PDA – który nie uległ zamknięciu – nie wywołuje zwykle istotnych zaburzeń hemodynamicznych w przypadku noworodków donoszonych. Ten przeciek pozasercowy może jednak spowodować obciążenie objętościowe lewego serca i zwiększa ryzyko zapalenia wsierdzia w niektórych sytuacjach klinicznych.

PDA jest jedną z najczęstszych wad wrodzonych serca (3-8 przypadków na 10 000 żywych urodzeń), a częstość jego występowania jest wyższa u noworodków urodzonych przedwcześnie^6,7. U dorosłych PDA zwykle jest wadą izolowaną, diagnozowaną przypadkowo w wykonywanym z innych powodów badaniu echokardiograficznym lub tomografii komputerowej. W przypadku typowej anatomii struktura ta łączy aortę tuż za odejściem tętnicy podobojczykowej lewej z miejscem odejścia lewej tętnicy płucnej (LPA – left pulmonary artery) od PA (ryc. 1)⁸. W przypadku prawostronnego łuku aorty najczęstszy jest wariant łączący lewą tętnicę bezimienną z proksymalnym odcinkiem LPA⁹.