Postępowanie w chorobach sercowo-naczyniowych u kobiet w ciąży
lek. Agnieszka Stasiak-Maszke
lek. Paulina Przyżycka
lek. Michał Kałowski
prof. dr hab. n. med. Jerzy Krzysztof Wranicz
Klinika Elektrokardiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Adres do korespondencji: lek. Michał Kałowski
Klinika Elektrokardiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Centrum Kliniczno-Dydaktyczne
ul. Pomorska 251, 92-213 Łódź; e-mail: michalkalowski@gmail.com
- W artykule omówiono aktualizację wytycznych European Society of Cardiology z 2018 roku, mających ułatwiać decyzje diagnostyczne i terapeutyczne u pacjentek z chorobami sercowo-naczyniowymi starających się o potomstwo lub będących w ciąży
Choroby układu sercowo-naczyniowego (CVD – cardiovascular diseases) są najczęstszą przyczyną zgonów ciężarnych i położnic. Chore kobiety są obarczone większym ryzykiem powikłań położniczych, m.in. porodu przedwczesnego, stanu przedrzucawkowego czy krwotoku poporodowego. W krajach rozwiniętych statystyczny wiek, w którym kobiety decydują się na zajście w ciążę, jest coraz późniejszy, co sprawia, że częstość występowania CVD w tej grupie wzrasta. Dodatkowo dzięki coraz skuteczniejszym metodom leczenia notuje się wzrost liczby kobiet z wrodzonymi wadami serca w okresie prokreacyjnym. Wiodącą patologią układu sercowo-naczyniowego u ciężarnych jest nadciśnienie tętnicze, występujące u 5-10% z nich. Kolejne miejsce zajmują wrodzone wady serca w krajach zachodnich oraz wady zastawkowe na tle choroby reumatycznej w pozostałych regionach świata. Wiedza na temat ryzyka związanego z CVD w czasie ciąży i ich leczenia znacząco wpływa na poradnictwo w zakresie planowania rodziny. Pamiętajmy, że każde postępowanie z kobietą w ciąży dotyczy nie tylko matki, ale także płodu, dlatego optymalne leczenie często jest bardzo skomplikowane lub wręcz niemożliwe.
W 2018 roku ukazała się aktualizacja wytycznych European Society of Cardiology (ESC), mających uławiać decyzje diagnostyczne i terapeutyczne u pacjentek z CVD starających się o potomstwo lub będących w ciąży1. Grupa ekspertów ESC, klasyfikując poszczególne sposoby postępowania, standardowo przypisała im odpowiednie klasy zaleceń, których znaczenie wyjaśniono w tabeli 1. Prospektywne lub randomizowane badania w tej grupie chorych należą do wyjątków, dlatego zdecydowana większość zaleceń oparta jest na opinii ekspertów (poziom dowodów C).
Ocena ryzyka i diagnostyka
W omawianej aktualizacji wytycznych wzmocniono zalecenie dotyczące oceny ryzyka za pomocą zmodyfikowanej skali World Health Organization (mWHO) u wszystkich kobiet z CVD w wieku rozrodczym przed podjęciem przez nie starań o potomstwo (klasa zaleceń I). Dzieli ona przypadki CVD na pięć klas ze względu na ryzyko powikłań dla matki i płodu (tab. 2). W przypadku kobiet, które zaawansowanie choroby plasuje w klasie II/III lub wyższej według mWHO, wskazane jest przeprowadzenie poradnictwa przed ciążą, w jej trakcie i w okresie rozwiązania przez grono ekspertów tworzących tzw. heart team ds. ciąży. W skład zespołu powinni wchodzić: kardiolog, położnik i anestezjolog.
Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:
Ocena ryzyka i diagnostyka
W omawianej aktualizacji wytycznych wzmocniono zalecenie dotyczące oceny ryzyka za pomocą zmodyfikowanej skali World Health Organization (mWHO) u wszystkich kobiet z [...]
Moment i sposób rozwiązania ciąży
Plan zakończenia ciąży – indukcji, prowadzenia porodu i opieki poporodowej – powinien być ustalony i szeroko omówiony oraz umieszczony w dokumentacji [...]
Postępowanie po porodzie
Powolny wlew oksytocyny zmniejsza ryzyko krwotoku poporodowego i ma minimalny wpływ na układ sercowo-naczyniowy. W leczeniu krwotoku poporodowego można stosować analogi [...]
Wrodzone wady serca
Zwykle kobiety z wrodzoną wadą serca dobrze tolerują ciążę, choć oczywiście ryzyko powikłań zależy od wielu czynników, takich jak choroba podstawowa, [...]
Tętnicze nadciśnienie płucne
Występowaniu tętniczego nadciśnienia płucnego (PAH – pulmonary arterial hypertension) towarzyszy wysoka śmiertelność ciężarnych (16-30%), w związku z czym należy odradzać starania [...]
Choroby aorty
Okres ciąży jest dla kobiet z patologią aorty związany z dużym ryzykiem. Patologie aorty występują w tej grupie stosunkowo rzadko, są [...]
Wady zastawkowe
Wady zastawkowe u kobiet w okresie prokreacyjnym najczęściej spowodowane są chorobą reumatyczną, występują zwłaszcza w krajach rozwijających się. U każdej pacjentki [...]
Protezy zastawkowe
W przypadkach nieuniknionej implantacji protezy zastawkowej u kobiet w okresie prokreacyjnym, które planują posiadanie potomstwa, wybór odpowiedniego rodzaju zastawki stanowi ogromne [...]
Choroba wieńcowa
Częstość występowania choroby wieńcowej (CAD – coronary artery disease) u kobiet w okresie prokreacyjnym nie została dotychczas dokładnie oszacowana. Choć zawał [...]
Kardiomiopatie i niewydolność serca
Kardiomiopatia okołoporodowa (PPCM – peripartum cardiomyopathy) objawia się niewydolnością serca spowodowaną dysfunkcją skurczową lewej komory występującą pod koniec ciąży i w [...]
Zaburzenia rytmu serca
Najczęstszymi arytmiami złożonymi występującymi w czasie ciąży są migotanie przedsionków oraz napadowe częstoskurcze nadkomorowe (SVT – supraventricular tachycardia), występujące z podobną [...]
Nadciśnienie tętnicze
Nadciśnienie tętnicze (HA – arterial hypertension) jest najczęstszym medycznym powikłaniem ciąży, występującym u 5-10% kobiet. Jednocześnie stanowi ono czynnik ryzyka innych [...]
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa
Ciąża i połóg są związane ze zwiększonym ryzykiem żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (VTE – venous thromboembolism), w skład której wchodzą zatorowość płucna [...]
Podsumowanie
Choroby układu sercowo-naczyniowego, zarówno występujące przed ciążą, jak i rozpoznawane w jej trakcie, stanowią nierzadko wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne. Każda decyzja [...]
