Gastroenterologia

Przedruk z „Chirurgii po Dyplomie” 2015;10(5):21-4

Pułapki diagnostyczne w diagnostyce ostrego brzucha

lek. Emilia Kudlicka
prof. dr hab. n. med. Krzysztof Bielecki

Oddział Chirurgii Ogólnej z Pododdziałem Proktologii Szpitala Solec

Adres do korespondencji: Oddział Chirurgii Ogólnej z Pododdziałem Proktologii Szpitala Solec, ul. Solec 93, 00-382 Warszawa. E-mail: emilia.kudlicka@gmail.com, prof.bielecki@gmail.com

Problemy z ustaleniem prawidłowego rozpoznania zdarzają się często. By ich uniknąć, należy pamiętać o rzadko występujących chorobach. Jednak zdecydowanie częściej mamy do czynienia z niecharakterystycznym obrazem częstych chorób.

Wprowadzenie

Ból brzucha jest jedną z najczęstszych skarg zgłaszanych przez pacjentów odwiedzających izbę przyjęć czy SOR. Jest definiowany jako ostry ból, o nagłym początku, krótkim czasie trwania, którego przyczyna musi zostać usunięta jak najszybciej.

18-25% osób zgłaszających ból brzucha jest przyjmowanych do szpitala w celu dalszej diagnostyki bądź leczenia. Około 10% z nich zostaje poddanych leczeniu operacyjnemu w trybie pilnym bądź przyspieszonym. Spośród osób przyjętych do szpitala 37% stanowią pacjenci z ostrym zapaleniem wyrostka robaczkowego, 38-45% cierpi na niespecyficzny ból brzucha, około 11% stanowią chorzy z dolegliwościami ginekologiczno-urologicznymi. U około 8% ból brzucha powodują inne przyczyny (tab. 1).1,2 W tej grupie mogą znajdować się pacjenci cierpiący na rzadkie choroby bądź ci, u których częste, znane choroby objawiają się w niespecyficzny sposób. W ustaleniu prawidłowego rozpoznania należy brać pod uwagę płeć pacjenta, jego wiek i choroby współistniejące, które pozwalają ustalić czynniki ryzyka. U młodych tzw. zdrowych chorych częściej występują choroby zapalne jelit, ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, urazy, podczas gdy u starszych – zapalenie dróg żółciowych, zapalenie uchyłków okrężnicy czy zaparcia (w tym niedrożność przewodu pokarmowego).

Przyczyny ostrego brzucha dzielimy na chirurgiczne i niechirurgiczne. Jako cztery najczęstsze chirurgiczne przyczyny ostrego brzucha wymienia się:

  • perforację przewodu pokarmowego
  • niedrożność jelit
  • zapalenie otrzewnej
  • krwawienie do przewodu pokarmowego.


Większość nie sprawia większych trudności diagnostycznych (tab. 2), ale każda z nich może objawiać się w niestandardowy sposób. Jednym z najbardziej znanych przykładów jest ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, choroba bardzo powszechna, ale nadal nadrozpoznawanej (odsetek niepotrzebnie wykonanych appendektomii sięga nawet 20%, pomimo stosowania zaawansowanych metod diagnostycznych).3 Kilkugodzinna obserwacja pozwala zmniejszyć odsetek zbędnych zabiegów o około 10%.4

Ostre choroby chirurgiczne

Z ostrych chorób jamy brzusznej wymagających pilnej interwencji chirurgicznej, obarczonych wysoką śmiertelnością, a stanowiących największe wyzwanie diagnostyczne, jest ostre niedokrwienie jelit i pęknięcie tętniaka aorty.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Bóle niechirurgiczne

Bóle udzielone to bóle pochodzące od narządów spoza jamy brzusznej. Dość często występują w ostrym zespole wieńcowym (szczególnie obejmującym ścianę dolną), w zapaleniu [...]

Pacjenci w podeszłym wieku

Problemy diagnostyczne są szczególnie duże w populacji pacjentów w podeszłym wieku, u których początek i przebieg groźnych dla życia i zdrowia chorób jest skąpoobjawowy. W Stanach Zjednoczonych [...]

Kobiety w wieku rozrodczym

Inną ważną grupą pacjentów zgłaszających bóle brzucha są kobiety w wieku rozrodczym. Pierwszym krokiem ku prawidłowemu rozpoznaniu, oprócz zebrania dokładnego wywiadu poszerzonego [...]

Podsumowanie

Ostre bóle brzucha stanowią częsty problem diagnostyczny nawet dla doświadczonych lekarzy. Należy pamiętać, że jest to problem interdyscyplinarny. W diagnostyce ostrego brzucha [...]
Do góry