Zatorowość płucna, najczęściej materiałem zakrzepowym z żył głębokich kończyn dolnych, może przybierać postać od bezobjawowej, z przypadkowo wykrywaną skrzepliną, po masywną zatorowość powodującą natychmiastowy zgon. Przewlekłymi następstwami żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (zakrzepicy żył głębokich i zatorowości płucnej) są zespół pozakrzepowy¹ i przewlekłe zakrzepowo-zatorowe nadciśnienie płucne.² Ostra zatorowość płucna może się rozwinąć nagle i nieprzewidzianie, i być trudna do rozpoznania. Leczenie zmniejsza ryzyko zgonu, a właściwa profilaktyka pierwotna zwykle skutecznie jej zapobiega. U pacjentów leczonych z powodu ostrej zatorowości płucnej ryzyko zgonu z powodu nawrotu jest w ciągu następnego roku prawie czterokrotnie większe niż wśród pacjentów leczonych z powodu zakrzepicy żył głębokich (odsetek zgonów 1,5% vs 0,4%).³ Głównym tematem tego artykułu przeglądowego jest ostra zatorowość płucna o etiologii zakrzepowej.

Epidemiologia i patofizjologia

Zatorowość płucna i zakrzepica żył głębokich są różnymi przejawami tego samego procesu chorobowego. Skrzepliny często powstają najpierw w żyłach podudzi, następnie powiększają się, zajmując żyły odcinka proksymalnego, tzn. od żył podkolanowych wzwyż. Takie umiejscowienie zakrzepicy zwiększa prawdopodobieństwo zatorowości. Zakrzepicę żył głębokich kończyn dolnych stwierdza się u około 79% pacjentów z zatorowością płucną, a jeśli nie wykrywa się skrzepliny w żyłach głębokich, to najprawdopodobniej cała zdążyła się już oderwać i wywołać zatorowość.⁴ Zakrzepicę żył głębokich, która spowodowała zatorowość płucną, przedstawiono na rycinie 1. U pacjentów z zakrzepicą żył głębokich w odcinku proksymalnym do zatorowości płucnej dochodzi nawet w 50% przypadków. Ponieważ krążenie płucne jest zaopatrywane zarówno przez tętnice płucne, jak i tętnice oskrzelowe, zwykle nie dochodzi do zawału płuca. W ostrej zatorowości płucnej najważniejszą przyczyną zaburzeń czynnościowych jest niewątpliwie anatomiczne upośledzenie drożności naczyń, ale do niekorzystnej niewspółmierności wentylacji i perfuzji może też prowadzić uwalnianie substancji działających na naczynia i oskrzela, takich jak serotonina pochodząca z płytek.⁵ Wzrost obciążenia następczego prawej komory prowadzi do zwiększenia naprężenia jej ścian, to zaś do rozstrzeni, dysfunkcji i niedokrwienia prawej komory. Przyczyną śmierci jest niewydolność prawokomorowa.

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa jest ogólnoświatowym problemem, zwłaszcza u osób ze znanymi czynnikami ryzyka, chociaż w niektórych częściach świata, np. w Azji, częstość jej występowania jest mniejsza.6 Na podstawie retrospektywnego badania pop...