Temat numeru

Choroba Hashimoto

prof. dr hab. n. med. Janusz Myśliwiec

    

Zakład Medycyny Nuklearnej, Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku

Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Janusz Myśliwiec, Zakład Medycyny Nuklearnej, Uniwersytecki Szpital Kliniczny, ul. M. Skłodowskiej-Curie 24A, 15-276 Białystok; e-mail: janusz.mysliwiec69@gmail.com

Choroba Hashimoto (ChH), czyli przewlekłe autoimmunizacyjne zapalenie tarczycy, jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tego gruczołu. Nazwa schorzenia pochodzi od nazwiska Japończyka Hakaru Hashimoto, który w 1912 r. opisał pierwsze 4 przypadki w przygotowywanej w Berlinie pracy doktorskiej.

Wprowadzenie

Częstość występowania jawnej niedoczynności tarczycy ocenia się na 1-2% populacji ogólnej, a subklinicznej – na 4-10%. W 90-95% przypadków przyczyną hipotyreozy jest ChH, która 5-8 razy częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn; prawdopodobieństwo zachorowania zwiększa się z wiekiem.

Rozpoznanie niedoczynności tarczycy rozstrzygają zwykle badania biochemiczne ze względu na nieswoistość typowych objawów klinicznych. Pierwotną niedoczynność charakteryzuje zwiększone stężenie tyreotropiny (TSH – thyroid stimulating hormone) przy zmniejszonym stężeniu wolnej tyroksyny (fT4 – free thyroxine), co świadczy o jawnej hipotyreozie, lub przy prawidłowych wartościach fT4, co świadczy o utajonej hipotyreozie. Z kolei obniżone stężenie fT4 przy niezwiększonym stężeniu TSH wskazuje na wtórną (centralną) przyczynę niedoczynności tarczycy.

Obraz kliniczny

Dolegliwości i obraz kliniczny są zwykle niespecyficzne i bardzo zmienne u poszczególnych pacjentów w zależności od wieku, czasu trwania choroby i stopnia niedoczynności tarczycy. Hipotyreoza jest słabiej wyrażona klinicznie i lepiej tolerowana przez osoby, u których niedobór hormonów tarczycy narasta stopniowo, tak jak to się dzieje w ChH. Objawy niedoczynności tarczycy mogą się nasilać szybko, jeśli jej początek nastąpił gwałtownie (po strumektomii lub po odstawieniu substytucji hormonów tarczycy).

Pierwszymi objawami niedoczynności tarczycy są: zwiększona wrażliwość na chłód, łatwe marznięcie dłoni i stóp oraz zmniejszona potliwość. Do częstych, chociaż nieswoistych dolegliwości związanych z niedoborem hormonów tarczycy należą: zmęczenie, senność, obniżenie nastroju, osłabienie pamięci i koncentracji oraz zwiększenie masy ciała (u 30-40% chorych). Niektórzy pacjenci zgłaszają osłabienie apetytu, ale ze względu na zwolnienie przemiany materii zwykle nie prowadzi to do zmniejszenia masy ciała.

Najbardziej typowymi dolegliwościami u osób z jawną niedoczynnością tarczycy są zaparcia i parestezje (drętwienie i mrowienie) kończyn. U pewnego odsetka chorych występują: obniżenie głosu, trudności w połykaniu związane z uczuciem powiększenia ję...

Początek choroby jest zwykle trudny do uchwycenia, a objawy (w tym ogólne osłabienie i towarzysząca mu senność) stopniowo nasilają się latami. Wyjątek stanowi niewielki odsetek przypadków ChH, w których choroba ujawnia się fazą nadczynności (hashi...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Badanie przedmiotowe

Niedobór hormonów tarczycy może wywierać znaczny wpływ na wygląd chorych. W jawnej hipotyreozie skóra pacjentów jest zimna i blada z powodu skurczu naczyń i nierzadko [...]

Rozpoznanie

Ze względu na brak wczesnych objawów typowych dla niedoczynności tarczycy rozpoznania dokonuje się najczęściej na podstawie oznaczeń laboratoryjnych. U ok. 90% pacjentów [...]

Przeciwciała przeciwtarczycowe

Surowiczym wykładnikiem ChH są przeciwciała przeciwtarczycowe. Eksperci nie zalecają rutynowego oznaczania ich stężenia, jednak u niektórych pacjentów, np. z hipotyreozą subkliniczną lub poporodowym [...]

USG tarczycy

Obraz tarczycy u pacjentów z ChH cechuje niejednorodność i zmniejszona echogeniczność. Najczęściej spotykana jest postać atroficzna, świadcząca o uogólnionym zaniku z licznymi pasmami tkanki bliznowatej. Wielokrotnie [...]

Rozpoznanie różnicowe

Inne przyczyny zwiększenia stężenia TSH niż ChH są rzadkie. Obejmują one: oporność na TSH lub hormony tarczycy, zdrowienie po ciężkiej chorobie, [...]

Skrining

Rutynowe badanie przesiewowe w kierunku hipotyreozy u osób, które nie mają żadnych objawów, nie jest wskazane ze względu na brak dowodów na korzystny [...]

Leczenie

Stężenie TSH >10 mj./l stanowi bezdyskusyjne wskazanie do leczenia substytucyjnego. Rutynowe leczenie pacjentów, którzy nie mają żadnych objawów, a ich TSH wynosi [...]
Do góry