Kardiologia

Przełom nadciśnieniowy

dr n. med. Piotr Jędrusik

Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji: dr n. med. Piotr Jędrusik, Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, e-mail: pjedrusik@wum.edu.pl

W artykule przedstawiono w ogólnym zarysie zasady oceny klinicznej i postępowania u pacjentów z różnymi stanami, które można określić mianem przełomu nadciśnieniowego.

Wprowadzenie

Przełom nadciśnieniowy (hypertensive crisis) definiuje się zwykle jako nagły, znaczny wzrost ciśnienia tętniczego, wiążący się z wystąpieniem ostrych powikłań narządowych lub ryzykiem ich wystąpienia.1 Te sytuacje kliniczne dzielą się na dwie kategorie: nadciśnieniowe stany nagłe (hypertensive emergency), w których są obecne ostre powikłania narządowe stwarzające bezpośrednie zagrożenie dla życia, oraz nadciśnieniowe stany pilne (hypertensive urgency), w których nie ma ostrych powikłań narządowych.2

Za wartości ciśnienia tętniczego definiujące przełom nadciśnieniowy przyjmuje się często ciśnienie skurczowe (SBP – systolic blood pressure) ≥180 mmHg i/lub ciśnienie rozkurczowe (DBP – diastolic blood pressure) ≥120 mmHg.1,3,4 Te wartości nie mogą być jednak traktowane jako uniwersalne kryterium rozpoznania przełomu nadciśnieniowego. Ostre powikłania narządowe zdarzają się bowiem także w przypadku nagłego wzrostu ciśnienia do wartości niższych niż podane wyżej, zwłaszcza u osób, u których ciśnienie było uprzednio prawidłowe. W niektórych sytuacjach klinicznych (np. rozwarstwienie aorty) również znacznie niższe wartości ciśnienia od podanych wyżej są wskazaniem do jego szybkiego obniżenia za pomocą leków podawanych parenteralnie. Co więcej, istnieje dość duża grupa pacjentów z bezobjawowym ciężkim nadciśnieniem, bez ostrych powikłań narządowych i bez czynników ryzyka takich powikłań w krótkoterminowej perspektywie, u których pomimo bezwzględnych wartości ciśnienia podobnych do tych występujących w przełomie nadciśnieniowym szybkie obniżenie ciśnienia tętniczego nie jest potrzebne, a czasami bywa nawet szkodliwe.

W codziennej praktyce precyzyjne rozróżnienie tych sytuacji klinicznych nie zawsze jest łatwe. Dostępne wytyczne dostarczają niewielu szczegółowych wskazówek na temat postępowania, zwłaszcza u pacjentów z nadciśnieniowymi stanami pilnymi lub bezobjawowym ciężkim nadciśnieniem. Wynika to częściowo z braku odpowiednich danych z badań naukowych, na których można by oprzeć wytyczne postępowania. W rezultacie proponowane zalecenia mają jedynie charakter opinii ekspertów, ponadto nie zawsze są spójne. Również najnowsze wytyczne Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego (PTNT) z 2015 r.5 zawierają niewiele dość ogólnikowych stwierdzeń na temat nadciśnieniowych stanów nagłych i pilnych.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Epidemiologia i przyczyny

Wraz z poprawą skuteczności leczenia nadciśnienia tętniczego nadciśnieniowe stany nagłe stały się dość rzadkie. Ocenia się, że w ciągu całego życia [...]

Patofizjologia

Mechanizmy patofizjologiczne leżące u podłoża przełomu nadciśnieniowego są zbliżone do mechanizmów samego nadciśnienia, ale nie zostały dobrze poznane. Obejmują one dysfunkcję [...]

Rokowanie i powikłania

Rokowanie w przełomie nadciśnieniowym poprawiło się znacząco dzięki wprowadzeniu skutecznych leków hipotensyjnych. W latach 60. XX w. 5-letnia przeżywalność pacjentów z [...]

Nadciśnieniowe stany nagłe

Nadciśnieniowy stan nagły definiuje się jako nagły wzrost ciśnienia tętniczego łączący się z wystąpieniem ostrych powikłań narządowych.2 Może się on rozwinąć [...]

Nadciśnieniowe stany pilne

Nadciśnieniowy stan pilny to sytuacja wymagająca szybkiej interwencji z powodu wysokich wartości ciśnienia tętniczego (zwykle SBP ≥180 mmHg i/lub DBP ≥120 mmHg,2 [...]

Ocena kliniczna i diagnostyka u pacjentów z wysokimi wartościami ciśnienia tętniczego

Obraz kliniczny przełomu nadciśnieniowego może być różny: od bezobjawowego wzrostu ciśnienia tętniczego do objawów wynikających z ostrych powikłań narządowych. Często występują [...]

Postępowanie

Ze względu na brak danych z randomizowanych prób klinicznych zalecenia dotyczące postępowania w przełomie nadciśnieniowym opierają się na opinii ekspertów i [...]

Leczenie nadciśnieniowych stanów nagłych

Pacjenci z nadciśnieniowymi stanami nagłymi powinni być hospitalizowani w oddziale intensywnego nadzoru. Postępowanie obejmuje ciągłe inwazyjne lub nieinwazyjne monitorowanie ciśnienia tętniczego, [...]

Leki stosowane w nadciśnieniowych stanach nagłych

Dostępnych jest wiele leków hipotensyjnych do podawania parenteralnego w nadciśnieniowych stanach nagłych (tab. 2). Idealny lek powinien charakteryzować się: szybkim początkiem działania, [...]

Postępowanie w nadciśnieniowych stanach pilnych

Doraźnym celem postępowania w nadciśnieniowych stanach pilnych jest obniżenie ciśnienia tętniczego, zwykle w ciągu 24-48 h.2 W tym celu zazwyczaj stosuje [...]

Podsumowanie

Spośród pacjentów z przełomem nadciśnieniowym na największe ryzyko narażeni są pacjenci z nadciśnieniowymi stanami nagłymi, które definiuje się jako wzrost ciśnienia [...]
Do góry