Gastroenterologia
Współczesny pogląd na leczenie otyłości
lek. Krzysztof Buczkowski1
lek. Dawid Gajda1
dr hab. n. med. Michał Kukla2
dr n. med. Michał Dyaczyński1
dr hab. n. med. Marek Waluga2
Otyłość wciąż stanowi narastający problem zdrowotny. W wyniku otyłości u pacjentów może dojść do rozwoju innych chorób. Dlatego tak ważne jest dążenie do redukcji masy ciała, dzięki której można uzyskać zmniejszenie częstości występowania chorób współistniejących oraz obniżenie stężenia glukozy i lipidów w surowicy. Leczenie otyłości rozpoczyna się od modyfikacji stylu życia, a jeśli takie działania okazują się nieskuteczne, trzeba włączyć farmakoterapię, a w ostateczności zastosować leczenie chirurgiczne.
Wprowadzenie
Problem otyłości znany jest medycynie od początków jej istnienia. Początkowo osoby otyłe kojarzono z dobrobytem, dostatkiem i zamożnością. Naturalnym dążeniem ludności z niższych warstw społecznych było osiągnięcie nie tylko bogactwa materialnego, lecz także odpowiednich kształtów ciała. Takie podejście do otyłości stało się inspiracją dla wielu artystów, głównie okresu baroku. W ciągu następnych stuleci następowała przemiana sposobu postrzegania otyłości. Osoby o nadmiernej masie ciała zaczęto utożsamiać z lenistwem, nałogami i chorobami. W okresie rewolucji przemysłowej zaczęto coraz dokładniej badać przyczyny i powikłania otyłości.1 Pod koniec ubiegłego stulecia World Health Organization (WHO) zwróciła uwagę na niebezpieczeństwo dla populacji związane z otyłością.2 Z końcem XX w. szacowano, że populacja ludzi otyłych na świecie do 2030 r. zwiększy się o 50%. Raporty WHO donoszą, że ten poziom wzrostu został przekroczony już w 2015 r., kiedy to na świecie żyło 603,7 mln osób otyłych.3 Najnowsze dane WHO wskazują, że obecnie nadwagę ma 1,9 mld dorosłych, a otyłość stwierdza się u 650 mln osób.4
Charakterystyka otyłości i sposobów jej leczenia
Według WHO otyłość jest definiowana jako nieprawidłowe i/lub nadmierne nagromadzenie tłuszczu mogące niekorzystnie wpływać na zdrowie.5 W celu jej rozpoznania stosuje się wskaźnik masy ciała (BMI – body mass index). Oblicza się go, dzieląc masę ciała pacjenta w kilogramach przez jego wzrost w metrach podniesionych do kwadratu (kg/m2). Otyłość stwierdzamy, gdy wskaźnik ten wynosi ≥30 kg/m2.3,5
Wpływ na wystąpienie otyłości mają czynniki zewnętrzne (środowiskowe,6 styl życia, wzorce żywieniowe7), ale także wewnętrzne (endokrynologiczne,8 infekcyjne,9 skład mikrobioty jelitowej,10 genetyczne11 i psychologiczne12).
Rozróżniane są dwa typy otyłości:
- gynoidalna (typu żeńskiego, gruszka); w tym typie nadmiar kilogramów stwierdza się w dolnych partiach ciała (dolna część brzucha, biodra, pośladki oraz uda). Jest ona bezpieczniejsza niż androidalna, ale za to dużo trudniejsza do zredukowania
- androidalna (typu męskiego, jabłko), w której tkanka tłuszczowa odkładana jest głównie w jamie brzusznej, ale także w górnych partiach ciała (twarz, szyja, klatka piersiowa). Ściśle wiąże się z wystąpieniem takich schorzeń, jak: choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2, hiperlipidemia, które składają się na zespół metaboliczny.2,13
