Sepsa to jedna z głównych przyczyn zgonów na świecie. Jej zapobieganie i leczenie należą do priorytetowych zadań systemów opieki zdrowotnej. Znajomość aktualnych zasad postępowania dotyczy lekarzy wszystkich specjalności. Diagnozowanie i leczenie sepsy to wyścig z czasem – liczy się każda godzina. Najczęstszą przyczyną błędów jest brak wiedzy w zakresie rozpoznawania, diagnostyki i leczenia. Najważniejszym czynnikiem ryzyka jest odkładanie decyzji diagnostycznych i terapeutycznych w czasie. Skutkiem błędu medycznego może być odpowiedzialność karna, cywilna, zawodowa i dyscyplinarna.

Wprowadzenie

Sepsa stanowi coraz większe wyzwanie dla współczesnej medycyny. Aktualne dane wskazują na stały wzrost liczby jej przypadków.^1,2 Retrospektywna analiza publikacji przeprowadzona przez Fleischmann i wsp. wykazała, że częstość występowania sepsy u dorosłych w latach 1995-2015 wyniosła 437/100 tys. osobolat, a ciężkiej sepsy 270/100 tys. osobolat. Śmiertelność wynosiła 17% w sepsie i 26% w ciężkiej sepsie. W badaniu nie uwzględniono krajów o niskich dochodach, co z pewnością ma wpływ na globalną zapadalność i śmiertelność.³

W Polsce nie ma dokładnych danych epidemiologicznych obrazujących skalę problemu. Dane publikowane co roku przez Państwowy Zakład Higieny i Głównego Inspektora Sanitarnego wskazują, że w 2014 r. zdiagnozowano 188 przypadków inwazyjnego zakażenia meningokokowego (zapadalność 0,49 przypadków/100 tys.), 704 pneumokokowego (1,83/100 tys.), 41 Haemophilus influenzae b [Hib] (0,11/100 tys.), z kolei w 2015 r. odpowiednio 220 (0,57/100 tys.) – meningokoki, 987 (2,57/100 tys.) – pneumokoki, 66 (0,17/100 tys.) – Hib.⁵ Według danych Polskiej Grupy Roboczej ds. Sepsy na podstawie wyników badania Prevalence, które jednak ograniczono do oddziałów intensywnej terapii, roczna zachorowalność na sepsę wynosi 91/100 tys. Autorzy sami podkreślili, że faktyczna liczba zachorowań może być nawet kilkukrotnie wyższa, na co pośrednio również wskazują wybiórcze dane PZH.^4,5 Śmiertelność pacjentów z ciężką sepsą w Polsce wynosi >50%.⁶

Błędy medyczne

Każda działalność lekarska niesie ze sobą ryzyko niepowodzenia. Błędy medyczne są nieodłącznym elementem świadczeń zdrowotnych, związanym głównie z ludzką niedoskonałością i omylnością. Z tego powodu system ochrony zdrowia i sposób jego organizacji powinny sprawić, aby znacznie trudniej było popełnić błąd, niż go uniknąć.⁷ Idea ta nie znalazła dotychczas niestety odzwierciedlenia w polskiej rzeczywistości. Wręcz przeciwnie, wykonywanie zawodu lekarza staje się coraz trudniejsze. Oprócz negatywnych skutków zdrowotnych dla pacjenta, błąd medyczny wiąże się nierozłącznie z ryzykiem odpowiedzialności prawnej – cywilnej, karnej, zawodowej i dyscyplinarnej. Mówi się nawet, że personel medyczny jest wtórną ofiarą błędów medycznych.⁸