mgr dypl. hig. stom. Marta Leśna

Implantologia jest najbardziej optymalną odpowiedzią na braki zębowe u pacjentów. Na to rozwiązanie decyduje się coraz więcej osób. Dlatego pacjent z implantami to coraz częstszy gość w gabinecie profilaktyki. Sukces terapeutyczny to nie tylko osadzenie pracy protetycznej, ale przede wszystkim utrzymanie implantów i zębów własnych w doskonałej kondycji. Sprzyjają temu regularne higienizacje oraz prawidłowy, akceptowalny przez pacjenta instruktaż higieny jamy ustnej.

Różnorodność pacjentów i mnogość stosowanych rozwiązań implantoprotetycznych sprawiają, że każdy zabieg profilaktyczny jest inny − indywidualny i szyty na miarę potrzeb.

Implantologia − odpowiedź na potrzeby pacjenta

Nowoczesna stomatologia oferuje coraz doskonalsze metody leczenia oraz uzupełniania braków zębowych. Pacjent nie musi już wybierać między szlifowaniem zębów sąsiadujących z brakiem (aby założyć most) a postępującym zanikiem kości będącym efektem korzystania z protezy. Odpowiedzią na te problemy stała się implantologia, która pozwala na odtwarzanie pojedynczych i całościowych braków zębowych z poszanowaniem tkanek otaczających i innych zębów oraz odtworzenie uzębienia funkcjonalnie i estetycznie łudząco przypominającego zęby własne.

Wbrew częstemu przekonaniu pacjentów, leczenie implantologiczne nie stanowi jednak remedium na wszelkie problemy stomatologiczne. Większość zaburzeń dotyczących zębów i przyzębia jest spowodowana obecnością płytki bakteryjnej, która determinuje występowanie nieprawidłowości generujących potrzebę leczenia lub utratę zębów.

Płytka bakteryjna osadza się na wszystkich strukturach w jamie ustnej, z powierzchnią implantów włącznie, i kolonizuje je już kilkanaście minut po posiłku.

Choć z oczywistych względów korony na implancie nie podlegają procesom próchnicowym, to zaleganie płytki nazębnej powoduje występowanie chorób okołowszczepowych, które stanowią aktualny i realny problem współczesnej implantologii, zagrażając stabilności założonych implantów oraz osadzonych na nich prac protetycznych¹. Problem ten jest tym bardziej powszechny, im bardziej popularne stają się rozwiązania bazujące na implantach. Podobnie jak w przypadku chorób tkanki miękkiej i kostnej przy zębach własnych (odpowiednio gingivitis i periodontitis), tak też ich odpowiedniki wokół implantów − periimplant mucositis i periimplantitis – są związane z kolonizacją przez drobnoustroje i odpowiedzią na nią gospodarza². Periimplant mucositis, czyli stan zapalny tkanek miękkich wokół implantu, jest procesem odwracalnym, natomiast periimplantitis prowadzi do stopniowej destrukcji kości wokół wszczepu. Szacuje się, że za 65% chorób okołowszczepowych odpowiada biofilm bakteryjny³.

Rycina 1. Gabinet profilaktyki stomatologicznej

Sposobem na edukowanie pacjenta, jak radzić sobie z płytką bakteryjną, jakich używać przyrządów i preparatów, jest przeprowadzanie regularnych higienizacji wraz z treningami higieny jamy ustnej (ryc. 1).

Idealna wizyta higienizacyjna

Rycina 2. Standard przyjmowania pacjenta w gabinecie higieny

Każdorazowo wykonanie zabiegu powinny poprzedzić: zgoda pacjenta oraz badanie podmiotowe i przedmiotowe. Dobrze sprawdza się wywiad dotyczący higieny jamy ustnej wypełniany pisemnie na formularzu przed zabiegiem. Pozwala to higienistce rozmawiać z pacjentem o jego konkretnych nawykach oraz kwestiach związanych z higieną jamy ustnej i wyeliminować błędy: brak nitkowania, używanie szczoteczki ze zbyt twardym włosiem itp. Warto przekazać pacjentowi, aby na wizytę zabrał lub sfotografował przybory do codziennej higieny jamy ustnej, z których korzysta. Dzięki temu osoba wykonująca zabieg może zobaczyć, jakiej pasty pacjent używa oraz czy włosie szczoteczki nie jest za bardzo zużyte. Jeżeli nie ma przeciwwskazań, można przystąpić do zabiegu. Pacjent zawsze siada na nierozłożony fotel, a następnie zostaje poinformowany o tym, że higienizacja odbędzie się w pozycji leżącej lub półleżącej. Przed zabiegiem warto upewnić się, że będzie mu na fotelu stomatologicznym wygodnie, ustawić zagłówek w pozycji optymalnej, podłożyć poduszkę oraz dopytać, czy nie jest mu za zimno lub zbyt gorąco. Należy pamiętać, że wizyta w gabinecie stomatologicznym zawsze wiąże się z emocjami, a na te pacjent różnie może reagować. Wskazane jest zaproponowanie osobie zestresowanej gumowej piłki do ugniatania. Świetnie sprawdza się też odtwarzanie muzyki na słuchawkach, która niweluje odgłosy pracujących narzędzi. Takie przedzabiegowe postępowanie powoduje, że pacjent ufa higienistce i czuje, że jest w dobrych rękach (ryc. 2).

Bezpieczeństwo zabiegu zapewniane jest także poprzez rozpoczęcie wszelkich działań od płukania jamy ustnej płynem antyseptycznym redukującym w niej ilość drobnoustrojów i powstającego podczas higienizacji aerozolu. Pacjent zostaje więc poproszony o przepłukanie ust preparatem na bazie chloroheksydyny, chlorku cetylopirydyny lub innych substancji antyseptycznych przez mniej więcej 30 s – jest to czas potrzebny wg producentów tych płynów do zmniejszenia ilości flory bakteryjnej. Element dezynfekcji jamy ustnej zyskał na znaczeniu podczas pandemii COVID-19 i stał się dobrą praktyką w leczeniu stomatologicznym oraz profilaktyce.