Nietypowe związki
Starzenie się skóry – ile genów, ile natury, ile przeciwdziałania
Dr hab. med. Beata Bergler-Czop
Starzenie się skóry jest naturalnym procesem polegającym na zmniejszeniu biologicznej aktywności komórek organizmu, spowolnieniu procesów regeneracyjnych i utracie zdolności adaptacyjnych ustroju. Decydującą rolę odgrywają czynniki genetyczne oraz współdziałające z nimi czynniki zewnętrzne, takie jak: promieniowanie UV, skażenie środowiska, palenie papierosów, niewłaściwa pielęgnacja, oraz czynniki wewnętrzne, związane z zaburzeniami regulacji hormonalnej, nieprawidłowym odżywianiem i niedoborami witamin. Starzenie się skóry możemy podzielić na: wewnątrzpochodne i zewnątrzpochodne.[1,2,3]
Starzenie się w obrębie naskórka
W obrębie żywych warstw naskórka następuje zanik, który jest spowodowany spadkiem zdolności proliferacji keratynocytów. Zwiększa się grubość warstwy rogowej. Turnover wydłuża się nawet dwukrotnie. Zmniejsza się równocześnie liczba melanocytów, które grupują się i tworzą plamy soczewicowate lub znikają z niektórych miejsc, powodując plamy odbarwione. Liczba komórek Langerhansa ulega zmniejszeniu aż o 50 proc. Zmniejsza się również wydzielanie łoju, co wysusza skórę. Przyczynia się to do zmiany składu hydrolipidowego, a w konsekwencji do zmiany pH skóry. Staje się ono bardziej kwaśne, co sprawia, że naskórek jest mniej odporny na niekorzystny wpływ środowiska zewnętrznego i mikroorganizmów. Spadek wydzielania łoju powoduje również powiększenie się gruczołów, co sprzyja tworzeniu się gruczolaków łojowych.
Zwiększa się wrażliwość na działanie substancji egzogennych, tj. mydła, detergentów, promieniowania UV, co zmniejsza zdolność naskórka do hamowania TEWL. Redukuje się również synteza witaminy D3.[1,4,5] Granica skórno-naskórkowa spłaszcza się, zmniejsza się przyleganie naskórka do skóry właściwej.[1,4,5]
Starzenie się skóry w obrębie skóry właściwej
W obrębie skóry właściwej obserwuje się spadek liczby i rozmiaru fibroblastów. Spada także zużycie tlenu i następuje zmniejszenie ilości ATP międzykomórkowego. Powoduje to pogorszenie zdolności syntezy białek ze znacznym zmniejszeniem zdolności jego przechodzenia do wnętrza komórek. Zmniejsza się liczba makrofagów, a także z powodu utraty kwasu hialuronowego i siarczanu dermatanu ulegają osłabieniu zdolności wiązania wody przez żel proteoglikanowy.
Włókna elastynowe zanikają w warstwie brodawkowej skóry, lecz stają się przerosłe w warstwie siateczkowatej, co prowadzi do powstania elastozy starczej. Dochodzi do zmniejszenia syntezy kolagenu i proteoglikanów oraz do upośledzenia angiogenezy, czyli tworzenia się nowych naczyń krwionośnych, co skutkuje powstaniem zmarszczek i bruzd, zmniejszeniem elastyczności i zwiększeniem wrażliwości skóry (ryc. 1).[1,6]
