U pacjentów chorujących na AZS nierzadko zakażeniom grzybiczym towarzyszą infekcje bakteryjne. W takich przypadkach zaleca się stosowanie preparatów złożonych zawierających zarówno lek przeciwgrzybiczy, jak i antybiotyk oraz GKS. Spośród szerokiej gamy leków przeciwgrzybiczych, wiele z nich zawiera dodatkowo substancje o działaniu przeciwzapalnym.[44]

U dzieci, ale również i u dorosłych, na okolice wrażliwe, takie jak twarz, fałdy czy okolica anogenitalna, zaleca się połączenie natamycyny, hydrokortyzonu i neomycyny. Połączenie to zapewnia działanie przeciwzapalne, przeciwświądowe oraz przeciwgrzybicze. Podczas wspomnianej terapii nie można zapomnieć o stosowaniu emolientów, które przywracają prawidłową funkcję bariery naskórkowej, jak również chronią przed rozwojem infekcji.[9,26,45]

Wnioski

Intensywny rozwój medycyny w ostatnich latach, antybiotykoterapia, glikokortykosteroidoterapia, stosowanie leków immunosupresyjnych, leków biologicznych i innych agresywnych terapii doprowadziły do zwiększenia zagrożenia zakażeniami grzybiczymi.

W obrazie klinicznym pacjentów chorych na AZS nierzadko dochodzi do rozwoju infekcji grzybiczych, głównie powierzchownych, oraz zakażeń na błonach śluzowych.

Wielokierunkowe zaburzenia, w tym szczególnie w układzie odpornościowym, oraz strukturalne zmiany w naskórku, u chorych na AZS sprzyjają zakażeniom grzybiczym.

Nagłe zaostrzenie objawów AZS może mieć związek z rozwojem infekcji grzybiczej.

Należy ograniczyć stosowanie miejscowych i ogólnych GKS u pacjentów chorych na AZS, u których doszło do rozwoju zakażenia grzybiczego.

Stosowanie emolientów u pacjentów z AZS przywraca funkcję naskórka i chroni przed rozwojem infekcji grzybiczej.

Zdjęcia: autorów – archiwum prywatne (3),

przypadków – Katedra i Klinika Dermatologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu (3)

Piśmiennictwo

1. Braun-Falco: Dermatologia. T.1, Wydawnictwo Czelej, Lublin, 2011: 444-448

2. Nowicki R. Zakażenia grzybicze u pacjentów z atopowym zapaleniem skóry. Alergia Astma Immunologia 2011, 16(4):177-180

3. Baker BS. The role of microorganisms in atopic dermatitis. Clin. Exp. Immunol. 2006; 144: 1-9

4. Lacour M, Hauser C. The role of microorganisms in atopic dermatitis. Clin. Rev. Allergy 1993; 11: 491-522

5. Cho SH, Strickland I, Boguniewicz M i wsp. Fibronectin and fibrynogen contribute to the enhaced binding of Staphylococcus aureus to atopic skin. J. Allergy Clin. Immunol. 2001; 108: 269-274

6. Bunikowski R, Mielke M, Skarabis H i wsp. Evidence for a diseasepromoting effect of Staphylo-coccusaureus-derived exotoxins in atopic dermatitis. J. Allergy Clin. Immunol. 2000; 105: 814-819

7. Gallo RL, Murakami M, Ohtake T I wsp. Biology and clinical relevance of naturally occuring antimicrobial peptides. J. AllergyClin. Immunol. 2002; 110: 823-831

8. Remiz A, Kyllonen H, Granlund H i wsp. Tacrolimus ointment reduces staphylococcal colonization of atopic dermatitis lesions. J. AllergyClin. Immunol. 2001; 107: 1961-97

9. Szepietowski J, Kaszuba A, Placek W, Gliński W. Praktyczne implikacje dotyczące stosowania miejscowych preparatów złożonych zawierających kortykosteroid w leczeniu chorób skóry powikłanych zakażeniem bakteryjnym i/lub grzybiczym – opinia ekspercka. Dermatol. Klin. 2009; 11: 109-112

10. Kalinowska K, Hryniewicz-Gwóźdź A, Plomer-Niesgoda E, Jagielski T. Epidemiologia zakażeń grzybami dermatofitowymi w populacji dolnośląskiej w latach 2004-2008. Mikologia Lekarska 2010:17 (3):165-168

11. Panek D, Bykowska B, Nowicki R. Powierzchowne infekcje grzybicze w rejonie Gdańska (2009-2010). Mikol Lek 2011; 18: 95-99

12. Zawirska A, Adamski Z. Układowe zakażenia grzybicze - wierzchołek góry lodowej. Nowiny Lekarskie 2004, 73, 6, 479-82

13. Adamski Z, Chylak J, Mrozewicz B. Mikrobiologia w zarysie. Podręcznik dla studentów kosmetologii. Red. nauk.: Poznań, 2009 s. 109-16

14. Faergemann J, Aly R, Maibach HI. Quantitative variations in distribution of Pityrosporumorbiculare on clinically normal skin. ActaDermVenereol 1983; 63:346-348.

15. Scheynius A, Johansson C, Buentke E i wsp. Atopic eczema/dermatitis syndrome and Malassezia. Int Arch Allergy Immunol 2002; 127: 161-169

16. Akaza N, Akamatsu H, Sasaki Y i wsp. Cutaneous Malassezia microbiota of healthy subjects differ by sex, body part and season. J Dermatol 2010; 37: 786-792

17. Sugita T, Suto H, Unno T, i wsp. Molecular analysis of Malasseziamicroflora on the skin of atopic dermatitis patients and healthy subjects. J Clin Microbiol 2001; 39:3486-3490

18. Gupta AK, Kohli Y, Summerbell RC, i wsp. Quantitative culture of Malassezia species from different body sites of individuals with or without dermatoses. Med Mycol 2001; 39:243-251

19. Jones HE, Reinhardt JH, Rinaldi MG. A clinical, mycological and immunological survey for dermatophytosis, Arch. Dermatol.1973; 107: 217-222

20. Waersted A, Hjorth N. Pityrosporumorbiculare – a pathogenic factor in atopic dermatitis of the face, scalp, and neck? Acta Dermatol Venereol 1985; 114: 46-48

21. Kieffer M, Bergbrant I-M, Faergemann J I wsp. Immune reactions to Pityrosporumovalein adult patients with atopic and seborrheic dermatitis. J. Am. Acad. Dermatol. 1990; 22: 739-742

22. Johansson C, Sandstro MHM, Bartosik J i wsp. Atopy patch test reactions to Malassezia allergens differentiate subgroups of atopic dermatitis patients. Br. J. Dermatol. 2003; 148: 479-488

23. Waerssted, Rokugo M, Tagami H. i wsp. Contact sensitivity to Pityrosporumovale in patients with atopic dermatitis. Arch. Dermatol. 1990; 126: 627-632

24. Kolmer HL, Taketomi EA, Hazen KC I wsp. Effect of combined antibacterial and antifungal treatment in severe atopic dermatitis. J. Allerg. Clin. Immunol. 1996; 98: 702-707

25. Arzumanyan VG, Magarshak OO, Semenov BF. Yeast fungi in patients with allergic diseases: species variety and sensitivity to antifungal drugs. Bull. Soc. Exp. Biol. Med. 2000; 129: 601-604

26. Nowicki R. Leczenie infekcji skóry w atopowym zapaleniu skóry. Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 5, 323-329

27. Adach A, Horikawa T, Itchihashi M i wsp. Role of Candida allergen in atopic dermatitis and efficacy of oral therapy with various antifungal agents. Arerugi 1999; 48: 719-725

28. Kanda N, Tani K, Enomoto U i wsp. The skin fungus-induced Th1 and Th2-related cytokine, chemokine and prostaglandin E2 production in peripheralblood mononuclear cells from patients with atopic dermatitis and psoriasisvulgaris. ClinExp Allergy 2002; 32:1243-1250

29. Savolainen J, Lammintausta K, Kalimo K i wsp. Candida albicansand atopic dermatitis. Clin. Exp. Allergy 1993; 23: 332-339

30. Boguniewicz M, Leung Danald YM. Recent Insights into Atopic Dermatitis and Implications for Management of Infectious Complications. J Allergy ClinImmunol. 2010 January; 125(1): 4. doi:10.1016/j.jaci.2009.11.027

31. Faergemann J. Pityrosporum species as a cause of allergy and infection. Allergy 1999; 54: 413-9

32. Broberg A, Faergemann J. Topical antimycotic treatment of atopic dermatitis in the head/nec area. ActaDermVenereol (Stockh) 1995;75:46-49

33. Kolmer H, Taketomi E, Hazen K i wsp. Effect of combined antibacterial and antifungal treatment in severe atopic dermatitis. J AllergyClinImmunol 1996; 98: 702-7

34. Roberts D, Taylor W, Boyle J. Guidelines for treatment of onychomycosis. Br J Dermatol 2003; 148:402-410

35. Maleszka R, Adamski Z. Leki przeciwgrzybiczne w codziennej praktyce lekarskiej. Przew Lek 2001, 4, 3, 48-56

36. Adamski Z, Hasse-Cieślińska M, Deja M. Nowoczesne leki stosowane w terapii dermatomikoz. Przew Lek 2004; 6:70-77

37. Takechi M. Minimum effective dosage in the treatment of chronic atopic dermatitis with itraconazole. J Int Med Res. 2005 May-Jun;33(3):273-83

38. Gumowski P, Lech B, Chaves I i wsp. Chronic asthma and rhinitis due to candida albicans, epidermophyton, and trichophyton. Ann Allergy 1987; 59 (1): 48-1

39. Ward G, Woodfolk J, Hayden M I wsp. Treatment of late-onset asthma with luconazole. J AllergyClinImmunol 1999; 104: 541-6

40. Jones H, Reinhardt J, Rinaldi M. Immunologic susceptibility to chronic dermatophytosis. Arch Dermatol 1974; 110: 213-20

41. Svejgaard E, Christophersen J, Jelsdorf HM. Tineapedis and erythrasma in Danish patients. J Am AcadDermatol 1986; 14 (6): 993-9

42. Lubbe J. Secondary Infections in Patients with Atopic Dermatitis Am J ClinDermatol 2003; 4 (9): 641-654

43. Hürlimann A, Fäh J. Asthma, rhinitis and dermatitis triggered by fungal infection: therapeutic effects of terbinafine. Dermatology. 2001;202(4):330-2

44. Nowicki R. Leczenie grzybic. W: Współczesna terapia dermatoz alergicznych. AS Consulting, Łódź 2008: 233-240

45. Arzumanyan VG, Semenow BF. Drug sensivity of Candida yeast isolated from patients with allergic diseases. Bull. Exp. Biol. Med. 2001; 131: 346-349

46. Bäck O, Scheynius A, Johansson SG. Ketoconazole in atopic dermatitis: Therapeutic response is correlated with decrease in serum IgE. Arch Dermatol Res 1995; 287: 448-451

47. Kolmer HL, Taketomi EA, Hazen KC i wsp. Effect of combined antibacterial and antifungal treatment in severe atopic dermatitis. JAllergClinImmunol 1996; 98: 702-707

Do góry