Medycyna sportowa

Tendinopatia ścięgna Achillesa od A do Z

dr Ryszard Biernat

specjalista rehabilitacji ruchowej, Centrum Sportu i Rehabilitacji Biernat

Tendinopatia ścięgna Achillesa jest w dalszym ciągu trudno rozwiązywalnym problemem i nie do końca poznanym. Biorąc pod uwagę, że coraz więcej ludzi na świecie biega, trzeba się liczyć z tym, że liczba osób narzekających na ból ścięgna Achillesa będzie wzrastać. Warto więc przybliżyć wszystkim zainteresowanym aktualne trendy, wiedzę i doświadczenie kliniczne w leczeniu pacjentów z tym schorzeniem.

Fizjoterapeuta i lekarz stanowią nierozerwalny zespół. Oddzielnie mają ograniczone możliwości odniesienia trwałego sukcesu terapeutycznego. Kiedy działają razem, ich szanse na powodzenie leczenia znacznie wzrastają. Warto, aby obie strony uczyły się od siebie wzajemnie, wymieniając wiedzę. Jako fizjoterapeuta opiszę swoje doświadczenia na stale zmieniającej się drodze leczenia ścięgna Achillesa.

Historia urazu i jego leczenia jest bardzo długa. Przełomową datą jest 1998 r., kiedy to Håkan Alfredson – szwedzki lekarz sportowy i ortopeda – wykazał, że w chorym ścięgnie Achillesa nie ma komórek świadczących o istniejącym stanie zapalnym. Natomiast badania histopatologiczne wykazały zmiany degeneracyjne w obszarze bolesnego ścięgna. To odkrycie zmieniło diametralnie strategię leczenia pacjentów z tym schorzeniem. Dotychczas stosowane metody, takie jak założenie gipsu, unieruchomienie, odpoczynek, iniekcje steroidowe i suche ciepło zaczęły odchodzić w zapomnienie, a nową zaproponowaną strategią leczenia stały się ćwiczenia podkreślające fazę ekscentryczną ruchu, czyli tzw. Protokół Alfredsona. Dodatkową wskazówką było systematyczne, regularne rozciąganie ścięgna oraz uruchamianie (mobilizacja) stawu skokowego. Alfredson proponował również ostrzykiwanie chorego ścięgna polidokanolem. Szybko jednak okazało się, że w przypadku tendinopatii zlokalizowanej blisko przyczepu ścięgna to postępowanie przynosiło pozytywne efekty tylko w 30-35% przypadków. Lepsze rezultaty dawało w odniesieniu do tendinopatii zlokalizowanej w środkowej porcji ścięgna (80-85% przypadków). Nie był więc i nie jest ten protokół idealnym, uniwersalnym rozwiązaniem.

Czynniki ryzyka

Czynników ryzyka powstania zmian zwyrodnieniowych w ścięgnie jest sporo: nagły wzrost i kumulacja obciążeń, ograniczenie ruchomości w stawie skokowym i elastyczności samego ścięgna; wiek również ma znaczenie. Częściej tendinopatia dotyka osoby w wieku 40-50 lat. Rzadziej młodsze. Częściej też dotyczy mężczyzn. Wyjątkiem są kobiety w okresie menopauzy. Należy też powiedzieć o roli antybiotyków z grupy fluorochinolonów, które, gdy są zażywane regularnie, powodują zaburzenie syntezy kolagenu. Zwiększone ryzyko obejmuje osoby otyłe, z chorobami metabolicznymi. Czynniki genetyczne mają też udział w powstawaniu tendinopatii.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Diagnoza i rozróżnienie tendinopatii

Podstawowym elementem potrzebnym do postawienia diagnozy jest badanie kliniczne z wywiadem i badaniem palpacyjnym ścięgna. Uznanym testem prowokacyjnym może być wspięcie na palce [...]

Rozciąganie ścięgna – czy, kiedy i jak? Rodzaje terapii

Zdecydowanie istotne jest zrozumienie, czy, kiedy i w jakim przypadku należy rozciągać ścięgno. Nie wolno tego robić przy reaktywnej tendinopatii ani w przypadku IAT, [...]

Jak długo trwa leczenie?

Według większości autorów publikacji proces rehabilitacji tendinopatii ścięgna Achillesa trwa minimum 6-12 tygodni, a w trudnych przypadkach do roku. To uogólnienie nie bierze [...]

Przyszłość terapii tendinopatii ścięgna Achillesa

Naukowcy przewidują, że pod koniec dekady (za 10 lat) rozwiną się nowe metody leczenia tendinopatii. Rusztowania (scaffolds) z materiału biologicznego, nanotechnologia, terapia [...]

Do góry