Sarkoidoza oczna najczęściej manifestuje się zapaleniem błony naczyniowej, które może stanowić duże wyzwanie diagnostyczne dla okulisty. Poniższe opracowanie stanowi przegląd najnowszej literatury w zakresie rozpoznawania, objawów klinicznych, różnicowania i leczenia sarkoidozy ocznej.

Sarkoidoza jest przewlekłą chorobą, która może dotyczyć wielu narządów i charakteryzuje się obecnością nieserowaciejących ziarniniaków. Choć została odkryta prawie 140 lat temu, nadal stanowi duże wyzwanie diagnostyczne, a jej etiologia nie została jednoznacznie określona. Po raz pierwszy chorobę tę opisał w 1869 roku angielski chirurg dermatolog Jonathan Hutchinson. Nazwę „sarkoidoza” wprowadził Caeser Boeck, który w 1897 roku przedstawił przypadek pacjenta z „licznymi, łagodnymi mięsakami na skórze”. Jednocześnie pierwszy opisał on obraz histologiczny zmian charakterystycznych dla sarkoidozy.

Pierwsze przypadki zapalenia błony naczyniowej mającego związek z sarkoidozą przedstawiono na początku XX wieku. W 1936 roku opisano zespół Heerfordta, na który składają się zapalenie błony naczyniowej na tle sarkoidozy, gorączka, zapalenie ślinianek przyusznych oraz porażenie nerwu twarzowego.^1,2

Najczęstszą manifestacją kliniczną choroby jest sarkoidoza płucna, która u 30-60% pacjentów może mieć przebieg asymptomatyczny.³ U 75-96% chorych stwierdzana jest limfadenopatia w obrębie wnęk płucnych. Pozapłucna sarkoidoza najczęściej rozwija się w obrębie oczu, oczodołów, skóry, gruczołów ślinowych, serca, śledziony, wątroby i układu nerwowego.^4,5 Sarkoidoza zajmuje narząd wzroku u 25-60% pacjentów, częściej u rasy czarnej niż u białej (według niektórych źródeł częstość objawów ocznych w populacji japońskiej jest znacznie wyższa i może sięgać nawet 93,5%). Diagnoza sarkoidozy nie powinna być stawiana jedynie na podstawie obecności objawów ocznych, niemniej w 19-54,7% przypadków obraz kliniczny w obrębie narządu wzroku prowadzić może do postawienia ostatecznego rozpoznania choroby.⁶

Epidemiologia

Występowanie sarkoidozy w dużej mierze zależy od grupy etnicznej i rasy. Najczęściej na sarkoidozę chorują Afroamerykanie (35-80 na 100 000) oraz mieszkańcy północnej Europy (15-20 na 100 000), nieco rzadziej mieszkańcy Europy Południowej (1-5 na 100 000) oraz Japonii (1-2 na 100 000).⁷ Ryzyko zachorowania na sarkoidozę w ciągu życia wynosi 2,4% dla Afroamerykanów i 0,85% dla Amerykanów rasy białej.³ Również Japończycy znacznie częściej niż Skandynawowie mają objawy oczne. W Stanach Zjednoczonych pacjenci rasy białej o połowę rzadziej niż Afroamerykanie mają diagnozowaną patologię w obrębie narządu wzroku, ponadto kobiety, szczególnie Afroamerykanki, częściej niż mężczyźni mają zajęty narząd wzroku. U Afroamerykanek znacznie częściej rozwijają się również ziarniniaki przydatków gałki ocznej obejmujące takie struktury, jak gruczoł łzowy, mięśnie zewnątrzgałkowe, powieki i spojówkę.^8,9