TYLKO DO 5 GRUDNIA! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Najczęstsze problemy w diagnostyce i leczeniu owrzodzeń rogówki
dr n. med. Arleta Waszczykowska, dr hab. n. med., prof. UM Piotr Jurowski
Owrzodzenie rogówki jest poważnym stanem okulistycznym, który bardzo często prowadzi do znacznego upośledzenia ostrości wzroku, a w niektórych przypadkach do ślepoty. Schorzenie to stanowi problem diagnostyczny i terapeutyczny ze względu na trudność w określeniu etiologii czynnika infekcyjnego prowadzącego do zapalenia rogówki i owrzodzenia. Należy podkreślić, że jak najszybsze rozpoznanie etiologii oraz rozpoczęcie celowanego leczenia ogranicza proces zapalny i zapobiega dalszym powikłaniom.
W warunkach fizjologicznych rogówka w naturalny sposób chroniona jest przed infekcjami. Taką barierą dla patogenów jest nieuszkodzony nabłonek rogówki, którego gładka powierzchnia utrudnia adhezję i penetrację patogenów, a także prawidłowy film łzowy zawierający proteiny, które biorą udział w procesach odpornościowych i naprawczych powierzchni oka.1 Zaburzenia naturalnej bariery ochronnej rogówki sprzyjają stanom zapalnym wywołanym przez bakterie, wirusy, grzyby i pierwotniaki. Bardzo często, szczególnie w przewlekłych lub nawracających przypadkach, dochodzi do kontaminacji różnymi czynnikami infekcyjnymi. Owrzodzenia rogówki mogą również powstać na niezakaźnym tle, m.in. neurotroficznym, autoimmunologicznym, toksycznym, alergicznym, po oparzeniach chemicznych oraz keratopatii z ekspozycji. W tabeli 1 przedstawiono najczęstsze przyczyny owrzodzeń rogówki.
Etiologia owrzodzeń rogówki
Najczęstszą przyczyną infekcyjnego zapalenia rogówki są bakterie, a dane z piśmiennictwa wskazują, że infekcje rogówki o tej etiologii są drugą najważniejszą przyczyną prawnej ślepoty na świecie.2 Częstość infekcji bakteryjnych powoduje, że zakażenia rogówki z założenia traktuje się jako bakteryjne, o ile wyniki laboratoryjne nie wskazują innej etiologii, a dotychczasowe leczenie przeciwbakteryjne nie przynosi efektu. W większości przypadków przyczynę owrzodzenia bakteryjnego stanowią Gram(+) gronkowce i paciorkowce (Staphylococcus aureus, S. epidermidis, Streptococcus pneumoniae) oraz Gram(–) pałeczka ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa) (ryc. 1), która stanowi najpowszechniejszy patogen u osób stosujących miękkie soczewki kontaktowe.2
Użytkowanie soczewek kontaktowych w systemie przedłużonym (np. opatrunkowych) związane jest często z zakażeniem wielobakteryjnym. Inne, rzadziej spotykane bakterie oportunistyczne (Moraxella, Actinobacter, Serratia marcescens, zespoł Mycobacterium...
Przyjmuje się, że grzybicze infekcje rogówki są znacznie rzadsze od bakteryjnych i stanowią około 5-10% wszystkich zapaleń rogówki (ryc. 2).5