Zasady postępowania

Kardiotoksyczność radio- i chemioterapii – część 2

Dr n. med. Beata Jagielska1

Lek. Anna Skrzypczyk-Ostaszewicz1

Dr hab. med. Tomasz M. Rywik2

Dr hab. med. Przemysław Leszek3

1Klinika Onkologii i Chorób Wewnętrznych, Centrum Onkologii – Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Warszawa
2prof. nadzw. Instytutu Kardiologii Klinika Niewydolności Serca i Transplantologii, Instytut Kardiologii, Warszawa
3Klinika Onkologii i Chorób Wewnętrznych, Centrum Onkologii – Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Warszawa, Klinika Niewydolności Serca i Transplantologii, Instytut Kardiologii, Warszawa

Adres do korespondencji: Prof. nadzw. Instytutu Kardiologii dr hab. n. med. Przemysław Leszek, Klinika Niewydolności Serca i Transplantologii, Instytut Kardiologii, Warszawa, e-mail: przemyslaw.leszek@ikard.pl

W przypadku pacjenta onkologicznego diagnostyka kardiologiczna jest utrudniona, a podejmowanie decyzji o leczeniu chorób układu krążenia wymaga współpracy z onkologiem. Najczęstszymi chorobami kardiologicznymi stwierdzanymi u pacjentów onkologicznych są: nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, zaburzenia rytmu i przewodzenia, choroba wieńcowa oraz choroba zakrzepowo-zatorowa. Mogą one występować niezależnie od choroby nowotworowej bądź mieć związek z nowotworem lub jego terapią.

Wprowadzenie

Rozpoznanie nowotworu – niezależnie od jego rodzaju i stopnia zaawansowania – sprawia, że w świadomości pacjenta inne choroby, w tym choroby serca, przestają się liczyć. Najważniejszy staje się nowotwór, budzący z jednej strony lęk, a z drugiej – chęć jak najszybszego skutecznego leczenia. Również większość dolegliwości, w tym część objawów kardiologicznych, chory wiąże z nowotworem. Choroba nowotworowa często ogranicza możliwość wysiłku fizycznego, w związku z czym typowe pierwsze objawy chorób kardiologicznych (ból wieńcowy czy duszność wysiłkowa) pojawiają się wtedy, gdy te choroby są już w zaawansowanej ich fazie. Ograniczona wydolność wysiłkowa wynikająca z nowotworu zmniejsza również możliwości typowej diagnostyki kardiologicznej (testy wysiłkowe).

Nieoceniona w tej sytuacji jest współpraca z onkologiem klinicznym opiekującym się pacjentem. Dopiero po uzyskaniu dokładnych informacji na temat rodzaju nowotworu (stopnia jego zaawansowania, obecności przerzutów), rokowania chorego, możliwości leczenia onkologicznego (terapia adiuwantowa, terapia z intencją wyleczenia – radykalna, terapia paliatywna) czy planowanej terapii onkologicznej (rodzaj leczenia, zakres/możliwości leczenia chirurgicznego, radioterapia, leczenie systemowe, leczenie skojarzone: radiochemioterapia) można podjąć optymalną decyzję co do leczenia kardiologicznego.

Profilaktyka kardiologiczna

W leczeniu pacjenta onkologicznego konieczne jest uwzględnienie strategii działań prewencyjnych, co dotychczas nie było standardem. Duże znaczenie ma również modyfikacja stylu życia związana z chorobą nowotworową, prowadząca do zmniejszenia aktywności fizycznej, wzrostu masy ciała (co zwiększa ryzyko zachorowania na cukrzycę i nadciśnienie tętnicze), a także do depresji.[1] Wskazuje to na istotne interakcje pomiędzy typowymi czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego a terapią onkologiczną, których skutkiem jest zwiększenie podatności pacjenta na wystąpienie powikłań sercowo-naczyniowych.[2] U każdej osoby z rozpoznaniem choroby nowotworowej konieczna jest zatem ocena ryzyka sercowo-naczyniowego. Najczęściej stosuje się w tym celu skalę oceny ryzyka sercowo-naczyniowego SCORE (Systematic Coronary Risk Evaluation), a uproszczona skala SCORE umożliwia przypisanie pacjentów do różnych grup ryzyka zgonu sercowo-naczyniowego w okresie 10 lat obserwacji (tab. 1).

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Niewydolność serca

Szacuje się, że niewydolność serca występuje u ok. 2-3 proc. populacji ogólnej. W grupie chorych leczonych onkologicznie dodatkowym niekorzystnym czynnikiem jest [...]

Nadciśnienie tętnicze

Stwierdzenie podczas wizyty lekarskiej podwyższonych wartości ciśnienia tętniczego nie jest równoznaczne z rozpoznaniem nadciśnienia tętniczego. Rozpoznanie można ustalić dopiero po potwierdzeniu [...]

Choroba niedokrwienna serca

W przypadku pacjentów onkologicznych konieczne jest posługiwanie się pojęciem „choroba niedokrwienna serca”, ponieważ część mechanizmów prowadzących do niedokrwienia nie jest bezpośrednio [...]

Zaburzenia rytmu i przewodzenia

Zaburzenia rytmu i przewodzenia u pacjentów onkologicznych wynikają z wielu czynników: włóknienia, niedokrwienia, nowotworu, jego leczenia i innych. Włóknienie miokardium może [...]

Choroba zakrzepowo-zatorowa

Zakrzepica żylna oraz związane z nią powikłania zatorowe występują w chorobie nowotworowej cztery razy częściej (u ok. 10 proc. pacjentów) niż w [...]

Do góry