Przedruk z książki „Zakażenia układu oddechowego” pod redakcją Henryka Mazurka, Medical Tribune Polska 2014: 262-77

Wprowadzenie

Zapobieganie zakażeniom dróg oddechowych zmierza do ograniczenia liczby infekcji, jakie przechodzi dziecko, a zwłaszcza zmniejszenia zakażeń dolnych dróg oddechowych, szczególnie ciężkich, np. zapaleń płuc. Ogólne zasady zdrowego stylu życia, które wpływają na zmniejszenie ryzyka infekcji, wymieniono w tabelach 1 i 2.

Profilaktyka swoista jest możliwa wobec ograniczonej liczby drobnoustrojów, które są przyczyną ciężkich schorzeń lub powikłań i które pozostawiają po szczepieniu trwałą odpowiedź.

Zapobieganie zapaleniom płuc uwzględnia prewencję swoistą – szczepienia przeciwko pneumokokom, pałeczkom grypy (hemofilnym) typu B i krztuścowi, a u dzieci powyżej 6 m.ż. przeciwko grypie (zwłaszcza u dzieci z chorobami przewlekłymi). Profilaktyka zakażeń RSV polegająca na podawaniu paliwizumabu konieczna jest tylko u dzieci z grupy wysokiego ryzyka.

Osobom stykającym się z niemowlętami w wieku <6 m.ż. zaleca się szczepienia przeciwko grypie i krztuścowi (dawka przypominająca), by zmniejszyć transmisję tej choroby.

W przypadku schorzeń łagodnych, wywoływanych przez liczne drobnoustroje, mających liczne serotypy lub powodujących krótkotrwałą odpowiedź układu immunologicznego, najważniejsza jest profilaktyka nieswoista.

Najbardziej dostępną i najtańszą metodą zapobiegania szerzeniu się zakażeń RSV i innym zakażeniom wirusowym w szpitalu pozostaje częste mycie i odkażanie rąk środkami na bazie alkoholu oraz edukacja personelu medycznego i rodzin pacjentów. Prawdopodobnie stosowanie masek i rękawiczek ochronnych ma mniejsze znaczenie. Pomocna jest izolacja pacjentów z RSV (lub kohortowanie), w szczególności odseparowanie dzieci zakażonych od dzieci z czynnikami ryzyka rozwoju ciężkiego zapalenia oskrzelików.

W krajach rozwijających się karmienie piersią 7-krotnie zmniejsza ryzyko hospitalizacji z powodu zapalenia oskrzelików. Jest zalecane także w krajach rozwiniętych (przynajmniej do ukończenia 4 m.ż.), w których 3-krotnie zmniejsza ryzyko hospitalizacji (American Academy of Pediatrics).

Metody niefarmakologiczne

Właściwa higiena i usunięcie ekspozycji na czynniki zwiększające ryzyko zakażenia (np. dym tytoniowy) prowadzą do zmniejszenia zachorowań u dzieci. Modyfikowalnym czynnikiem wpływającym na częstość zachorowań jest także kolektywizacja. Małe dzieci uczęszczające do żłobków i przedszkoli chorują częściej, podobnie jak te, które mają rodzeństwo w wieku szkolnym. W sezonie zwiększonej liczby zachorowań na grypę wizyta w kinie, teatrze, supermarkecie czy na koncercie może przyczynić się do zachorowania.