Zapobieganie infekcjom układu oddechowego

dr hab. n. med., prof. nadzw. Henryk Mazurek1
lek. Zofia Mazurek-Durlak2

1Klinika Pneumonologii i Mukowiscydozy, Oddział Terenowy Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Rabce-Zdroju

2Oddział Kliniczny Dermatologii, Szpital Uniwersytecki w Krakowie

Adres do korespondencji: dr hab. n. med., prof. nadzw. Henryk Mazurek, Klinika Pneumonologii i Mukowiscydozy, Oddział Terenowy Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Rabce-Zdroju, ul. prof. Jana Rudnika 3B, 34-700 Rabka-Zdrój; e-mail: mazurek@igrabka.edu.pl

Przedruk z książki „Zakażenia układu oddechowego” pod redakcją Henryka Mazurka, Medical Tribune Polska 2014: 262-77

Wprowadzenie

Zapobieganie zakażeniom dróg oddechowych zmierza do ograniczenia liczby infekcji, jakie przechodzi dziecko, a zwłaszcza zmniejszenia zakażeń dolnych dróg oddechowych, szczególnie ciężkich, np. zapaleń płuc. Ogólne zasady zdrowego stylu życia, które wpływają na zmniejszenie ryzyka infekcji, wymieniono w tabelach 1 i 2.

Profilaktyka swoista jest możliwa wobec ograniczonej liczby drobnoustrojów, które są przyczyną ciężkich schorzeń lub powikłań i które pozostawiają po szczepieniu trwałą odpowiedź.

Zapobieganie zapaleniom płuc uwzględnia prewencję swoistą – szczepienia przeciwko pneumokokom, pałeczkom grypy (hemofilnym) typu B i krztuścowi, a u dzieci powyżej 6 m.ż. przeciwko grypie (zwłaszcza u dzieci z chorobami przewlekłymi). Profilaktyka zakażeń RSV polegająca na podawaniu paliwizumabu konieczna jest tylko u dzieci z grupy wysokiego ryzyka.

Osobom stykającym się z niemowlętami w wieku <6 m.ż. zaleca się szczepienia przeciwko grypie i krztuścowi (dawka przypominająca), by zmniejszyć transmisję tej choroby.

W przypadku schorzeń łagodnych, wywoływanych przez liczne drobnoustroje, mających liczne serotypy lub powodujących krótkotrwałą odpowiedź układu immunologicznego, najważniejsza jest profilaktyka nieswoista.

Najbardziej dostępną i najtańszą metodą zapobiegania szerzeniu się zakażeń RSV i innym zakażeniom wirusowym w szpitalu pozostaje częste mycie i odkażanie rąk środkami na bazie alkoholu oraz edukacja personelu medycznego i rodzin pacjentów. Prawdopodobnie stosowanie masek i rękawiczek ochronnych ma mniejsze znaczenie. Pomocna jest izolacja pacjentów z RSV (lub kohortowanie), w szczególności odseparowanie dzieci zakażonych od dzieci z czynnikami ryzyka rozwoju ciężkiego zapalenia oskrzelików.

W krajach rozwijających się karmienie piersią 7-krotnie zmniejsza ryzyko hospitalizacji z powodu zapalenia oskrzelików. Jest zalecane także w krajach rozwiniętych (przynajmniej do ukończenia 4 m.ż.), w których 3-krotnie zmniejsza ryzyko hospitalizacji (American Academy of Pediatrics).

Metody niefarmakologiczne

Właściwa higiena i usunięcie ekspozycji na czynniki zwiększające ryzyko zakażenia (np. dym tytoniowy) prowadzą do zmniejszenia zachorowań u dzieci. Modyfikowalnym czynnikiem wpływającym na częstość zachorowań jest także kolektywizacja. Małe dzieci uczęszczające do żłobków i przedszkoli chorują częściej, podobnie jak te, które mają rodzeństwo w wieku szkolnym. W sezonie zwiększonej liczby zachorowań na grypę wizyta w kinie, teatrze, supermarkecie czy na koncercie może przyczynić się do zachorowania.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Metody swoiste

Pomimo aktywności ruchów antyszczepionkowych wyszczepialność w Polsce utrzymuje się na wysokim poziomie.

Metody nieswoiste: preparaty immunostymulujące

Preparaty immunostymulujące to duża grupa leków i suplementów diety. Ich szerokie stosowanie kontrastuje z niewielką liczbą badań dokumentujących ich skuteczność.

Probiotyki

Niektóre probiotyki zwiększają aktywność komórek fagocytujących i NK, pobudzają syntezę immunoglobulin oraz wzmacniają barierę jelitową. W metaanalizie Cochrane wykazano, że zażywanie [...]

Suplementacja witamin i innych składników diety

Suplementacja witamin lub innych składników diety w ramach zapobiegania zakażeniom jest prawdopodobnie celowa wyłącznie u osób z niedoborami lub ich podejrzeniem [...]

Wybrane wyciągi roślinne

Stosowanie mieszanek ziołowych było powszechne w medycynie ludowej, ale również obecnie ma zwolenników. Wyciąg z jednej rośliny może zawierać wiele substancji [...]
Do góry