Po podaniu środków kontrastujących w tkankach odkładają się złogi gadolinu. Warto o tym pamiętać, pisząc skierowania na badania MR.

Wprowadzenie

Informacje o odkryciu złogów gadolinu w tkance nerwowej mózgowia u pacjentów, którzy wielokrotnie otrzymali dawki środka kontrastującego na jego bazie, wzbudziły niepokój w środowisku radiologicznym. Z niejasnych jeszcze powodów depozyty gadolinu odkładają się w pewnych obszarach mózgu. Dzieje się tak nawet przy braku schorzenia tego narządu, a także przy nienaruszonej barierze krew-mózg.

Podstawowe informacje o gadolinie

Wolny jon gadolinu jest cytotoksyczny, jednak otoczenie go przez cząsteczki chelatujące pozwala na jego bezpieczne podanie dożylne oraz szybkie wydalenie w związanej formie przez nerki. Środki kontrastujące na bazie gadolinu po raz pierwszy wykorzystano podczas badania rezonansu magnetycznego (MR) w 1988 r. Zwiększyło to natężenie sygnału w obrazach T1-zależnych, a w związku z przechodzeniem do tkanki nerwowej przez uszkodzoną barierę krew-mózg pozwoliło na łatwiejsze wykrycie wielu stanów patologicznych, włącznie z zapaleniem, infekcją oraz procesami nowotworowymi. Niewielkie zmiany w badaniu bez wzmocnienia często mogłyby pozostać niewykryte.

Środki stosowane w badaniach MR uważane są za substancje o bardzo dobrym profilu bezpieczeństwa. Ze względu na strukturę biochemiczną można je podzielić na liniowe i makrocykliczne, a ze względu na ładunek – na jonowe oraz niejonowe. W warunkach laboratoryjnych środki makrocykliczne są substancjami silniej wiążącymi/chelatującymi jony gadolinu niż substancje liniowe.

Szacuje się, że rocznie tylko w USA wykonuje się 10 mln badań z podaniem środka kontrastującego. Food and Drug Administration dopuściła do klinicznego stosowania 9 preparatów zawierających gadolin (tab. 1).¹

Złogi gadolinu w ciele człowieka

Kości

W 2003 r. Gibby² i wsp. po raz pierwszy zwrócili uwagę na odkładanie się gadolinu w kościach człowieka. Stwierdzili, że stężenie gadolinu w tkance kostnej pobranej w czasie alloplastyki stawu biodrowego u osób z prawidłową funkcją nerek po podaniu gadodiamidu było 2,5 raza większe w porównaniu z chorymi, którzy otrzymali gadoterydol.

White³ wraz z Gibby i wsp. w 2005 r. potwierdzili wcześniejsze odkrycie przy użyciu innej techniki analizy składu tkanek. W badaniu tym stężenie gadolinu było 4 razy większe u osób po podaniu gadodiamidu w porównaniu z gadoterydolem.

Skóra

W 2006 r. Grobner4 i wsp., a następnie Marckmann5 i wsp. powiązali twardzinopodobne nacieki skórne u osób z upośledzoną funkcją nerek z podawaniem środków kontrastujących na bazie gadolinu. To rzadkie schorzenie nazwali nefrogennym włóknieniem ukł...