Definicja

Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zapalenie mięśnia sercowego (MC – myocarditis) to choroba zapalna miokardium rozpoznawana na podstawie kryteriów:

• histologicznych, tzw. kryteriów Dallas – obecność nacieku zapalnego z limfocytów z towarzyszącą degeneracją oraz martwicą miocytów o podłożu nieniedokrwiennym
• immunologicznych
• immunohistochemicznych – obecność nieprawidłowych nacieków zapalnych definiowanych jako ≥14 leukocytów/mm², w tym do 4 monocytów/mm², oraz obecność limfocytów T CD3 w liczbie ≥7/mm².¹

Wyróżnia się różne typy histologiczne MC w zależności od typu komórek naciekających mięsień:

• limfocytowe
• eozynofilowe
• olbrzymiokomórkowe
• polimorficzne
• sarkoidozę serca.²

Grupa Robocza ds. Chorób Mięśnia Sercowego i Osierdzia Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (European Society of Cardiology Working Group on Myocardial and Pericardial Diseases) rekomenduje podział MC na:

• wirusowe zapalenie mięśnia sercowego – histologicznie potwierdzone zapalenie mięśnia z dodatnim wynikiem reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR – polymerase chain reaction) w kierunku wirusowego materiału genetycznego
• autoimmunologiczne zapalenie mięśnia sercowego – histologicznie potwierdzone zapalenie mięśnia sercowego z ujemnym wynikiem PCR z autoprzeciwciałami sercowymi w surowicy krwi lub bez nich
• wirusowe i autoimmunologiczne zapalenie mięśnia sercowego – histologicznie potwierdzone zapalenie mięśnia sercowego z dodatnim wynikiem PCR i autoprzeciwciałami sercowymi w surowicy krwi.³

Epidemiologia

Zapalenie mięśnia sercowego stanowi istotną przyczynę zachorowalności i śmiertelności wśród dzieci i jest najczęstszą przyczyną niewydolności serca u uprzednio zdrowych małych pacjentów.⁴ Niewydolność serca spowodowana kardiomiopatią rozstrzeniową (DCM – dilated cardiomyopathy) w przebiegu MC stanowi najczęstsze wskazanie do transplantacji serca u dzieci.⁵ Częstość występowania zapalenia mięśnia sercowego jest nieznana ze względu na trudności w jednoznacznym ustaleniu rozpoznania tej jednostki chorobowej. Szacuje się jednak, że odpowiada ono za około 1% hospitalizacji dzieci i za 8-21% nagłych zgonów sercowych u dzieci i młodych dorosłych.^5,6 Zapalenie mięśnia sercowego u dzieci najczęściej występuje w okresie niemowlęcym i nastoletnim.

Patogeneza

Przebieg procesu zapalnego w mięśniu sercowym został opisany na podstawie badań przeprowadzonych na zwierzętach (model mysi) przez Lernera i Wilsona.5 Według tego modelu wyróżnia się trzy fazy zapalenia: ostrą, podostrą i przewlekłą. Do wirusów ka...