Ministerstwo Zdrowia proponuje nowe standardy opieki okołoporodowej

Ministerstwo Zdrowia skierowało do uzgodnień projekt nowego rozporządzenia w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej. Dokument aktualizuje przepisy z 2018 roku i jest odpowiedzią na postulaty środowisk medycznych, organizacji pacjentów oraz ekspertów perinatologii. Zmiany obejmują wszystkie etapy opieki – od edukacji przedporodowej po połóg – i mają na celu zwiększenie bezpieczeństwa kobiet i noworodków, ograniczenie zbędnych interwencji medycznych oraz lepsze wsparcie psychologiczne i laktacyjne.

Mniej medykalizacji

Projekt zakłada ograniczenie rutynowego stosowania interwencji takich jak amniotomia, indukcja i stymulacja porodu, farmakoterapia, nacięcie krocza czy cięcie cesarskie. W katalogu działań, które należy ograniczać, pojawił się również stały monitoring KTG w porodach fizjologicznych. W przypadku kobiet zdrowych i porodów bez powikłań wystarczające mają być okresowe badania, które nie ograniczają swobody rodzącej.

Dostęp do znieczulenia

Rozszerzono możliwość zatrudnienia lekarzy w trakcie specjalizacji z pediatrii na oddziałach neonatologicznych. Zmieniono także wymagania wobec lekarzy anestezjologów – skrócono z pięciu do dwóch lat okres doświadczenia w wykonywaniu analgezji regionalnej, co ma ułatwić dostęp do znieczulenia porodowego.

Ojciec jako uczestnik

Nowe przepisy wzmacniają rolę ojca w procesie przygotowania do porodu, podkreślają jego znaczenie dla zdrowia psychicznego kobiety i wczesnej więzi z dzieckiem.

Dokumentacja i ciągłość opieki

Każda interwencja medyczna ma być szczegółowo odnotowywana wraz z uzasadnieniem. Wprowadzono również obowiązek potwierdzania przejęcia opieki przez kolejny zespół medyczny, co ma zapewnić ciągłość i odpowiedzialność w opiece nad pacjentką.

Nowe badania

W harmonogramie badań wprowadzono m.in. obowiązkowe testy na HBV do 10. tygodnia ciąży, oznaczenie ferrytyny, informowanie o szczepieniach w ciąży oraz badanie OGTT w 24.-28. tygodniu. Położne zyskają większą samodzielność – zniesiono obowiązek trzykrotnej konsultacji lekarskiej przy prowadzeniu ciąży fizjologicznej.

Standardowa opieka laktacyjna

W projekcie pojawiła się nowa część XIV poświęcona organizacji i warunkom wspierania laktacji. Standard podkreśla konieczność kompleksowego wsparcia kobiety od edukacji przedporodowej po okres po wyjściu ze szpitala. Położne mają obowiązek zapewnienia całodobowego wsparcia w zakresie karmienia piersią, a w razie potrzeby – kierowania kobiet do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub specjalisty.

Matki, które podejmują decyzję o karmieniu dziecka preparatem do początkowego żywienia niemowląt, otrzymają od lekarza pełną informację o potencjalnych skutkach zdrowotnych i społecznych tej decyzji. Wprowadzono też jednoznaczny zakaz podawania noworodkowi mleka modyfikowanego bez zgody matki, z wyjątkiem przypadków medycznie uzasadnionych.

Rozszerzono katalog pacjentów uprawnionych do korzystania z mleka z banku mleka kobiecego – obejmie on każdego noworodka pozbawionego dostępu do mleka biologicznej matki, w szczególności wcześniaki i dzieci o znacznej niedojrzałości.

Wizyty patronażowe

W części XV projektu wprowadzono zmiany długo oczekiwane przez rodziców wcześniaków i ekspertów neonatologii. Wizyty patronażowe położnej podstawowej opieki zdrowotnej będą możliwe również po ukończeniu przez dziecko 8. tygodnia życia – tak długo, jak wymaga tego stan zdrowia i sytuacja rodziny. Zrezygnowano z ograniczenia wiekowego, pozostawiając decyzję położnej, która będzie opracowywała indywidualny plan opieki.

Pierwsza wizyta patronażowa powinna odbyć się nie później niż w ciągu 48 godzin od zgłoszenia wypisu matki lub urodzenia dziecka (z wyjątkiem dni wolnych). W przypadku braku kontaktu z matką położna ma obowiązek oceny ryzyka zaniedbania i poinformowania właściwych jednostek pomocy społecznej.

Wsparcie psychiczne i fizjoterapeutyczne

Standard precyzuje termin oceny stanu psychicznego kobiety w połogu – ma się ona odbywać w czwartym tygodniu po porodzie, czyli w momencie zwiększonego ryzyka wystąpienia depresji poporodowej. Wprowadzono również obowiązek informowania kobiet o możliwości skorzystania z rehabilitacji leczniczej w przypadku problemów z nietrzymaniem moczu lub stolca.

Położne będą zobowiązane przypominać kobietom o konieczności wizyty u dentysty w okresie połogu – w ramach przysługujących świadczeń gwarantowanych.

Opieka w sytuacjach szczególnych

W części XVI standardu doprecyzowano zasady opieki nad kobietami po poronieniu, urodzeniu martwego dziecka, dziecka z wadami letalnymi lub po decyzji o pozostawieniu dziecka w placówce. Kobiet tych nie należy umieszczać w salach z matkami zdrowych noworodków. Podmioty lecznicze będą zobowiązane zapewnić im osobne pomieszczenia, a także – na życzenie – przekazać materiał z poronienia do badań genetycznych.

Na wniosek NFZ rozszerzono także obowiązek wystawienia skierowania do perinatalnej opieki paliatywnej w przypadkach ciężkich wad i chorób nieuleczalnych. Ma to zwiększyć dostęp kobiet do hospicjów perinatalnych, które – jak wskazuje Fundacja Warszawskie Hospicjum dla Dzieci – wciąż są zbyt rzadko proponowane przez lekarzy prowadzących.

Dostępność dla osób ze szczególnymi potrzebami

Nowa część XVII standardu wprowadza obowiązek zapewnienia dostępności usług ginekologiczno-położniczych dla kobiet z niepełnosprawnościami. Wymagania obejmują zarówno dostęp architektoniczny, jak i cyfrowy oraz informacyjny. Przepisy są efektem badań przeprowadzonych w 2023 roku przez agencję PBS na zlecenie Ministerstwa Zdrowia. Wyniki ankiet (624 placówki) wykazały, że zaledwie połowa gabinetów ma fotel ginekologiczny przystosowany do pacjentek z niepełnosprawnością ruchową, a tylko 14% placówek dysponuje wagą dla osób na wózkach.

Resort zapowiada, że poprawa dostępności będzie priorytetem w ramach realizacji „Strategii na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021–2030”.

Wejście w życie

Proponuje się, aby nowe przepisy weszły w życie po upływie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia.