Praktyka kliniczna

Nowe techniki optycznego obrazowania molekularnego w diagnostyce stanów przedrakowych skóry

Dr hab. med. Anna Lis-Święty

Lek. med. Irmina Janicka

Katedra i Klinika Dermatologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego

Adres do korespondencji: Dr hab. med. Anna Lis-Święty, Katedra i Klinika Dermatologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, ul. Francuska 20-24, 40-027 Katowice

W pracy dokonano przeglądu najnowszej literatury dotyczącej technik optycznego obrazowania molekularnego skóry i zwrócono uwagę na możliwości i ograniczenia zastosowania tych metod w diagnostyce stanów przedrakowych skóry.

Stany przedrakowe i raki in situ skóry stanowią wczesne stadium nowotworów nabłonkowych skóry, głównie raka kolczystokomórkowego (squamous cell carcinoma – SCC) (tab. 1). W dużej części przypadków ryzyko progresji w kierunku inwazyjnego SCC jest małe i zależy od stopnia zaawansowania choroby, ocenianego histologicznie. Dlatego też w odróżnieniu od SCC w stanach przedrakowych i rakach in situ skóry leczenie chirurgiczne nie jest stosowane rutynowo i dotyczy tylko zmian o dużym ryzyku rozwoju raka inwazyjnego:

  • rogu skórnego,
  • choroby Bowena,
  • choroby Pageta brodawki sutkowej.


W przypadkach rogowacenia słonecznego (actinic keratosis – AK), stanów przedrakowych zlokalizowanych na narządach płciowych i w okolicy odbytu postępowanie zależy od zaawansowania zmian chorobowych. W ogniskach wczesnych, o małym ryzyku przemiany w formę inwazyjną, interwencja terapeutyczna ma na celu uzyskanie możliwie najkorzystniejszego efektu estetycznego i polega zwykle na zastosowaniu metod niechirurgicznych:

  • kriochirurgii,
  • leczenia farmakologicznego (imikwimod o stężeniu 5 i 3,75 proc., 5-fluorouracyl o stężeniu 0,5-5 proc., 3-proc. diklofenak, ingenol o stężeniu 0,015 i 0,05 proc., doogniskowe stosowanie interferonu),
  • terapii fotodynamicznej,
  • laseroterapii,
  • metody ultradźwiękowej CUSA (cavitron ultrasonic surgical aspirator).[1]


Kwalifikacja do leczenia i ocena jego efektów opiera się przede wszystkim na badaniu klinicznym. AK, które jest najczęstszym stanem przedrakowym skóry, charakteryzuje się typową morfologią zmian skórnych (ryc. 1). Rutynowa diagnostyka opiera się najczęściej na ocenie dermoskopowej (ryc. 2a, b). Dermoskopia pomaga w różnicowaniu AK, powierzchownych postaci raka podstawnokomórkowego (basal cell carcinoma – BCC), złośliwej plamy soczewicowatej i barwnikowego BCC. Badanie ma jednak niedostateczną rozdzielczość, w związku z tym nie dostarcza danych morfologicznych, istotnych podczas określania transformacji AK w raka inwazyjnego. Badanie histopatologiczne, które jest złotym standardem w diagnostyce raka skóry, w stanach przedrakowych ze względu na inwazyjny charakter i pozostawienie blizny jest wykonywane rzadko, zwykle w późnym stadium (ryc. 3).

W odpowiedzi na stawiane problemy i potrzebę ograniczenia wskazań do biopsji w ostatnich latach obserwuje się szybki rozwój nowych metod diagnostycznych, opartych na nieinwazyjnym obrazowaniu zmian skórnych. Są to głównie zaawansowane techniki mik...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Optyczna tomografia koherencyjna wysokiej rozdzielczości (high-definition optical coherence tomography – HD-OCT)

Obrazy z wysoką rozdzielczością (5-10 μm) uzyskuje się za pomocą światła podczerwonego (1300 nm). Technika zapewnia obrazowanie tkanki do 0,5-1 mm w [...]

Refleksyjna mikroskopia konfokalna (reflectance confocal microscopy – RCM)

Pozwala na wizualizację tkanek z prawie histologiczną rozdzielczością (większą niż HD-OCT, 3 μm v. 1,5 μm). RCM ma natomiast mniejszą głębokość obrazowania [...]

Spektroskopia Ramana (Raman spectroscopy – RS)

Jest metodą analizy biochemicznej tkanek z wykorzystaniem lasera. Wykrywa molekuły w zależności od charakterystycznych wibracji ich połączeń chemicznych: kwasy nukleinowe, białka, [...]

Spektroskopia rozproszonego odbicia (diffuse reflectance spectroscopy – DRF)

Dostarcza informacji zarówno o strukturze, jak i chemicznym składzie tkanki. DRF wydaje się skutecznym narzędziem przesiewowym w lokalizowaniu obszarów potencjalnie złośliwych [...]

Technika mikroskopowa oparta na „wymuszonym rozpraszaniu Ramana” (stimulated Raman scattering – SRS)

Zapewnia obrazowanie o bardzo wysokiej czułości do głębokości 0,5 mm. Uzyskane obrazy są zbliżone do wyników badania histopatologicznego. W porównaniu z [...]

Mikroskopowe techniki multimodalne

Połączenie RS i OCT umożliwia przeprowadzenie zarówno analizy biochemicznej, jak i morfologicznej badanych tkanek. Dwa zestawy danych wzajemnie uzupełniających się zapewniają [...]

Ultrasonografia (US)

US wysokiej częstotliwości 20 MHz była pierwszą nieinwazyjną metodą obrazowania skóry. Częstotliwość użytego ultrasonografu determinuje głębokość penetracji i rozdzielczość systemu obrazowania. [...]

Magnetyczny rezonans jądrowy 7-T (7-T magnetic resonance imaging – 7-T MRI)

Rozdzielczość nowej generacji skanerów MRI pozwala na uzyskanie rozdzielczości podobnej lub wyższej niż w obrazach histopatologicznych i scharakteryzowanie poszczególnych warstw skóry. [...]

Podsumowanie

Nowe techniki optycznego obrazowania molekularnego stanowią obiecującą perspektywę w diagnostyce stanów przedrakowych skóry. Badanie wykonane w czasie rzeczywistym pozwala na postawienie [...]
Do góry