Atopowe zapalenie skóry (AZS) to przewlekła i nawrotowa zapalna choroba skóry, cechująca się występowaniem intensywnego świądu, znacznej suchości skóry oraz typowym dla wieku pacjenta umiejscowieniem i morfologią zmian. Należy do najczęstszych niezakaźnych chorób skóry – dotyczy do 20 proc. dzieci i 2-8 proc. osób dorosłych.[1] U znacznej większości chorych pierwsze objawy pojawiają się we wczesnym dzieciństwie. Zwiększona predyspozycja występuje w rodzinach, w których spotyka się inne choroby z kręgu atopii.

W etiopatogenezie choroby biorą udział czynniki genetyczne, środowiskowe, defekt bariery skórno-naskórkowej oraz zaburzenia układu immunologicznego. Dotychczas najlepiej poznana jest mutacja w genie kodującym filagrynę (stwierdzana u 15-50 proc. chorych), której brak zaburza integralność naskórka.[2] W wyniku redukcji NMF (naturalnego czynnika nawilżającego) i wzrostu przeznaskórkowej utraty wody zmniejsza się hydratacja naskórka i podnosi jego pH. Defekt niespełniającej swojej ochronnej roli bariery skórno-naskórkowej obecny jest w skórze zmienionej chorobowo oraz w pozornie zdrowej i pogłębiany jest przez czynniki immunologiczne. Ponadto obserwuje się zaburzenia metabolizmu lipidów warstwy rogowej naskórka (m.in. redukcję liczby ceramidów, sfingolipidów i wolnych kwasów tłuszczowych).[3] Istotna jest zmiana składu mikrobiomu skóry, w którym Staphylococcus aureus staje się mikroorganizmem dominującym.[4,5]