Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest częstą chorobą, głównie wieku dziecięcego. Szacuje się, że występuje u 15-30% dzieci i 2-10% dorosłych. Od ok. 30 lat obserwuje się stały wzrost zachorowań na AZS, przede wszystkim w krajach rozwiniętych i rozwijających się.

Rozpoznanie AZS bywa utrudnione ze względu na częściowe podobieństwo kliniczne choroby do innych dermatoz, szczególnie w wieku rozwojowym (np. łojotokowe zapalenie skóry, łuszczyca, infekcje bakteryjne i wirusowe, zespoły genetyczne, świerzb oraz wyprysk pieniążkowaty).

W badaniu Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce (ECAP) przeprowadzonym w latach 2006-2008 oszacowano częstość występowania AZS na 3,91%. Dane te są jednak najprawdopodobniej niedoszacowane, ponieważ były oparte na kwestionariuszach. Po wykonaniu badania lekarskiego AZS zdiagnozowano u 6,5% osób. Chorobę tę rozpoznaje się w naszym kraju zbyt rzadko¹.

AZS w wieku rozwojowym

AZS jest przewlekłą i nawrotową chorobą zapalną skóry, której towarzyszy intensywny świąd, bardzo obniżający jakość życia pacjentów i ich rodzin. Do rozpoznania AZS wykorzystuje się kryteria Hanifina i Rajki z 1980 r., na które składają się najważniejsze cechy kliniczne choroby, dane z wywiadu i wyniki badań laboratoryjnych. Diagnozę stawia się na podstawie spełnionych:

• minimum 3 z 4 kryteriów większych
  • typowa lokalizacja i morfologia zmian skórnych
  • świąd skóry
  • przewlekły i nawrotowy charakter choroby
  • rodzinny i/lub osobniczy wywiad w kierunku chorób atopowych
• oraz minimum 3 kryteriów mniejszych (dodatkowych) (tab. 1)².

Jeśli rozpoznanie choroby w dalszym ciągu nie jest możliwe, można poszerzyć diagnostykę o badanie histopatologiczne.

W przebiegu AZS, w zależności od wieku pacjenta, można wyróżnić 3 okresy kliniczne, które różnią się charakterem zmian skórnych i ich lokalizacją:

• okres niemowlęcy i wczesnodziecięcy (do 2 r.ż.)
• okres dziecięcy (do 12 r.ż.)
• okres młodzieńczy i dorosłość².

Pierwsze objawy AZS pojawiają się do 1 r.ż. u ok. 60% chorych, a do 5 r.ż. u ok. 85% osób.

Okres niemowlęcy i wczesnodziecięcy

Pierwsza faza, zwana niemowlęcą, rozpoczyna się ok. 2 m.ż. i trwa do 2 r.ż. Zmiany skórne w tym okresie lokalizują się głównie na policzkach i owłosionej skórze głowy. Wykwity mają charakter wysiękowych grudek i pęcherzyków na podłożu rumieniowym, a w cięższych przypadkach blaszek i zaschniętych strupów².