Jeszcze do niedawna badanie przez pochwę w połączeniu z chwytami Leopolda było jedyną metodą oceny warunków położniczych u rodzącej kobiety. W ciągu ostatnich dziesięcioleci istotnym narzędziem diagnostycznym w położnictwie stała się ultrasonografia.

Wprowadzenie

Ultrasonografia znalazła zastosowanie w monitorowaniu ciąży od jej pierwszych tygodni. W trakcie porodu USG może być także wartościowym badaniem dodatkowym dzięki temu, że obiektywizuje badanie położnicze i umożliwia dokładny pomiar. Poniżej przedstawiono sposoby wykorzystania ultrasonografii na sali porodowej na podstawie nowych wytycznych International Society of Ultrasound in Obstetrics and Gynecology (ISUOG) i innych źródeł.

Korzyści z wykonania USG w trakcie porodu

Według Głuszaka i wsp. dobrym zwyczajem jest wykonanie przedporodowego USG płodu z oceną masy ciała, łożyska i ilości płynu owodniowego. Badanie to pozwala przewidzieć niektóre nieprawidłowości, jednak ta metoda jest obarczona dużym błędem pomiaru sięgającym aż 11% podczas szacowania masy ciała płodu. Przydatność USG przed porodem najbardziej uwidacznia się w przypadku podejrzenia zbyt dużej masy ciała płodu, stanu po cięciu cesarskim w przeszłości czy cukrzycy ciążowej.¹

Podstawowym badaniem w trakcie porodu jest badanie położnicze, w którym ocenia się położenie, ustawienie i ułożenie płodu, rozwarcie i skrócenie szyjki macicy oraz położenie główki względem kolców kulszowych. Dodatkowo ważny element stanowi ocena miednicy kostnej (wymiarów zewnętrznych miednicy, czworoboku Michaelisa, kąta podłonowego). Ultrasonografia nie zastępuje badania położniczego, ale pomaga obiektywnie ocenić przebieg porodu i pozwala podjąć odpowiednią decyzję terapeutyczną we właściwym czasie.

Według wytycznych ISUOG oraz badań Dupuis i wsp. dotyczących śródporodowej ultrasonografii badanie USG jest dokładniejsze i bardziej powtarzalne niż badanie położnicze w ocenie położenia główki w kanale rodnym i w przewidywaniu zatrzymania postępu porodu. Autorzy ci porównali przezpochwowe badanie położnicze z ultrasonografią w ocenie ustawienia główki płodu i doszli do wniosku, że badanie palpacyjne jest obciążone dużym błędem, szczególnie w przypadku nieprawidłowości, np. ustawienia potylicowego tylnego czy niskiego poprzecznego stania główki. Ryzyko błędu w badaniu położniczym zwiększa się wraz z rosnącym przedgłowiem i asynklityzmem. Dowiedziono, że ultrasonografia jest skuteczniejsza w prawidłowym rozpoznawaniu ustawienia główki płodu, zwłaszcza w połączeniu z badaniem położniczym.² USG pozwala precyzyjnie określić warunki położnicze niezbędne do rozdzielenia kobiet rodzących samoistnie i kobiet wymagających porodu operacyjnego drogą pochwową. W trakcie porodu, zależnie od wysokości główki płodu w kanale rodnym, stosuje się badanie USG przezbrzuszne, w którym przede wszystkim określa się ustawienie główki i kręgosłupa w przypadku porodu na wczesnym etapie, lub badanie USG przez krocze (TLU – translabial/transperineal ultrasound) w przypadku niskiego stania główki.^2,3