Urazy macicy
Urazy trzonu oraz szyjki macicy są częstymi powikłaniami śródoperacyjnymi zabiegu cięcia cesarskiego. Do głównych czynników ryzyka tych uszkodzeń należą: cięcie cesarskie wykonywane w II okresie porodu, poprzednie zabiegi operacyjne na macicy, wady anatomiczne narządu rodnego. Szczególną uwagę należy zwrócić w przypadku nadmiernego poszerzenia podłużnego nacięcia macicy do boku. Jeżeli rana rozciąga się do więzadła szerokiego, obejmuje przymacicza, to przed zaopatrzeniem warto prześledzić przebieg naczyń krwionośnych oraz moczowodu.
Uszkodzenia pęcherza moczowego
Podczas cięcia cesarskiego może dojść do uszkodzenia pęcherza moczowego, jednak ryzyko to będzie mniejsze, jeżeli przed zabiegiem pęcherz zostanie opróżniony. Założenie cewnika Foleya przed porodem tą drogą i pozostawienie go na czas trwania zabiegu zapewniają stały odpływ moczu, co jednocześnie zmniejsza ryzyko uszkodzeń. Do głównych czynników ryzyka uszkodzenia pęcherza moczowego w trakcie cięcia cesarskiego zaliczamy: wcześniejsze zabiegi operacyjne z dostępu nadłonowego (w tym również poprzednie cięcia cesarskie), mięśniaki macicy w dolnym odcinku, endometriozę. Częstość występowania uszkodzeń pęcherza wynosi 0,08-0,94%20. Ogromne znaczenie dla zmniejszenia ryzyka ponownych zabiegów oraz powikłań odległych u pacjentki mają właściwe rozpoznanie uszkodzeń pęcherza i ich natychmiastowe zaopatrzenie. Kontrola wzrokowa jest najbardziej wiarygodną metodą oceny integralności pęcherza, ale w przypadku trudnych warunków operacyjnych, w przypadku obecności licznych zrostów, może być niewystarczająca21,22. W razie jakichkolwiek wątpliwości najpewniejszym sposobem sprawdzenia szczelności pęcherza jest jego wypełnienie jałowym płynem często z dodatkiem kontrastu (np. roztworem błękitu metylenowego). Do zszycia otworu w pęcherzu używa się nici wchłanialnych. W przypadku uszkodzeń wielkości do 2 cm pęcherz można zaopatrzyć pojedynczą warstwą szwów (zwykle szew wchłanialny 3-0). Jeżeli uszkodzenie jest większe, powinniśmy użyć szwu dwuwarstwowego: pierwszy stanowi szew ciągły założony na błonę śluzową pęcherza (szew wchłanialny 3-0), a drugim zaopatrujemy warstwę podśluzówkową oraz mięśniową, stosując szwy pojedyncze (szew wchłanialny 2-0)21-23. Uszkodzenia w okolicy trójkąta pęcherza mogą współistnieć z uszkodzeniami cewki moczowej lub moczowodów i ich zaopatrzenie wymaga dużego doświadczenia20. Większość uszkodzeń pęcherza moczowego goi się dobrze, szczególnie gdy czas od rozpoznania do założenia szwów jest stosunkowo krótki. Po zabiegu, w trakcie którego doszło do otwarcia i zaszycia pęcherza moczowego, powinniśmy pozostawić cewnik Foleya na co najmniej 7-10 dni – zapewni to stałe opróżnianie pęcherza i przyśpieszy proces gojenia23.
Uszkodzenia jelit
Śródoperacyjne uszkodzenia jelit podczas cięcia cesarskiego są niezmiernie rzadkie, jednak wszyscy ginekolodzy muszą być świadomi możliwości wystąpienia tych powikłań, szczególnie u pacjentek z grup ryzyka. Niewielkie uszkodzenia jelit można zszyć za pomocą pojedynczych szwów zakładanych poprzecznie do osi jelita. Bardziej rozległe uszkodzenia jelit będą wymagać konsultacji chirurgicznej ze względu na konieczność częściowej resekcji odcinka jelita i zespolenia jego zdrowych końców24.
Podsumowanie
Od lat rośnie liczba wykonywanych cięć cesarskich oraz liczba pacjentek z co najmniej jednym cięciem cesarskim w wywiadzie, a tym samym zwiększa się ryzyko towarzyszące kolejnym zabiegom chirurgicznym. Powikłania śródoperacyjne są nieodłącznym elementem każdego zabiegu, często ich występowanie nie jest skutkiem błędu ludzkiego, lecz wynika z wcześniejszej historii medycznej pacjentki. Obowiązek skutecznego radzenia sobie z tego typu komplikacjami powinien zawsze spoczywać na zespole, nigdy na jednostce. To zespół, dzielący się wiedzą, doświadczeniem oraz umiejętnościami, zapewnia pacjentkom pozostającym pod jego opieką bezpieczeństwo oraz minimalizuje ryzyko wystąpienia powikłań.