Metody badań przesiewowych w kierunku HPV-zależnego raka szyjki macicy – polskie realia skriningowe 2022.
Część 1. Etap przedkolposkopowy
lek. Maciej Mazurec1
dr n. med. Martyna Trzeszcz1,2
- Ewaluacja polskich realiów w zakresie profilaktyki wtórnej raka szyjki macicy z punktu widzenia skuteczności wykrywania zmian śródnabłonkowych dużego stopnia i raka
- Cytologia, test DNA HPV czy test połączony? Przewagi i ograniczenia stosowanych badań przesiewowych
- Skrining na podłożu płynnym – fundament współczesnej profilaktyki raka szyjki macicy
Wyniki badań epidemiologicznych, pochodzące dzisiaj już z całego świata, dostarczają bezdyskusyjnych dowodów, że przyczyną zdecydowanej większości raków szyjki macicy (RSM) są wysokoonkogenne typy wirusa brodawczaka ludzkiego (HRHPV – high-risk human papillomavirus)1, a wśród nich typy 16 i 18 odpowiadają za blisko 70% wszystkich RSM2, dlatego są uważane za najbardziej onkogenne. Należy jednak pamiętać, że około 5% spośród wszystkich RSM jest HPV-niezależnych3. W uaktualnionej, piątej edycji klasyfikacji nowotworów żeńskiego układu rozrodczego według World Health Organization (WHO) nowotwory nabłonka wielowarstwowego płaskiego szyjki macicy podzielono na HPV-zależne oraz HPV-niezależne; podobny podział wprowadzono także dla gruczolakoraków. WHO rekomenduje zastosowanie diagnostyki molekularnej w kierunku obecności HRHPV oraz testu immunohistochemicznego p16 w celu różnicowania obu grup RSM. Oczywistą implikacją powyższego jest rozumienie, że wszystkie dotychczas wprowadzone do praktyki skriningowej metody badań przesiewowych mogą być skuteczne wyłącznie dla zmian prekursorowych i raków HPV-zależnych.
W praktyce prewencji wtórnej RSM stosowane są dwa podstawowe systemy organizacji badań:
- zorganizowany populacyjny, w którym pacjentki zgłaszają się do skriningu na zaproszenie organizatorów, w ustalonym schemacie i interwale czasowym
- oportunistyczny, gdy pacjentka sama zgłasza się na badanie przesiewowe.
W programie oportunistycznym finansowanym ze środków publicznych ustalony jest precyzyjny algorytm diagnostyczny, który obejmuje dany model skriningowy i tylko w jego zakresie przeprowadzane są wskazane testy przesiewowe. W modelu oportunistycznym finansowanym ze środków prywatnych zwykle panuje większa dowolność diagnostyczna, jednak zastosowane testy przesiewowe powinny służyć wyłącznie interesowi zdrowotnemu pacjentki, a wskazania do ich wykonania opierać się na mocnych dowodach naukowych, najlepiej rekomendacjach lokalnych, regionalnych lub światowych.
Praktyczną implikacją HPV-zależności zdecydowanej większości RSM jest możliwość ich populacyjnej profilaktyki, zarówno pierwotnej, jak i wtórnej, z niespotykaną dotychczas dla innych nowotworów złośliwych realną perspektywą na globalną eliminację ...
